18/12/2021
Αλ. Τσίπρας Να φύγει η κυβέρνηση των ενόχων, παραιτηθείτε κ. Μητσοτάκη και προκηρύξτε εκλογές
Ομιλία του Προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Αλέξη Τσίπρα, στη Βουλή στη συζήτηση για τον προϋπολογισμό του 2022
Λέγατε ψέματα, ενώ είχατε στα χέρια σας για μήνες έρευνα του πιο στενού σας συμβούλου κ. Τσιόδρα
Το δίλημμα είναι μία νέα αρχή με την κοινωνία ή νέα δεινά για την κοινωνία, αν θα έχουμε βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνική προστασία, μείωση των ανισοτήτων και άνοδο εισοδήματος ή πρόσκαιρη ανάκαμψη της οικονομίας χωρίς αντίκρυσμα για τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία
Πρώτο νομοσχέδιο της προοδευτικής κυβέρνησης η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ και η μερική διαγραφή του πανδημικού χρέους
Προϋπολογισμός που θεωρεί λήξασα την πανδημία και αγνοεί την κρίση ακρίβειας
Δουλειά σας είναι να εκχωρείτε δημόσιο πλούτο σε ιδιωτικά συμφέροντα, την ώρα που η πανδημία δίδαξε ότι αυτό είναι καταστροφικό
Θα ήθελα να ξεκινήσω την παρέμβασή μου, στη σημερινή συζήτηση και ψήφιση του προϋπολογισμού, παραφράζοντας, μια ιστορική φράση του Χαρίλαου Τρικούπη –παραφράζοντας, όμως- και απευθυνόμενος στην κυβέρνηση και στον πρωθυπουργό να πω, κύριε Μητσοτάκη, «δυστυχώς, επτωχεύσατε».
Και δεν «επτωχεύσατε» οικονομικά. Το αντίθετο, θα έλεγα, και για σας και για τους φίλους και σπόνσορες σας. Οικονομικά απειλούνται με πτώχευση χιλιάδες νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Όμως, εσείς πάθατε κάτι ακόμα χειρότερο. Πτωχεύσατε ηθικά, κύριε Μητσοτάκη.
Διότι το μεγάλο σας πρόβλημα –το μεγάλο σας πρόβλημα!- δεν είναι η διαχειριστική σας ανεπάρκεια. Το πιο μεγάλο σας πρόβλημα δεν είναι ότι γίνατε πολλαπλασιαστής και επιταχυντής όλων των κρίσεων, που διαχειριστήκαμε μέχρι σήμερα. Παντού στην Ευρώπη υπάρχει πανδημία, αλλά εδώ είμαστε χειρότεροι σε θανάτους. Παντού στην Ευρώπη έχει ανατιμήσεις, αλλά εδώ έχουμε την ακριβότερη τιμή χονδρικής στο ρεύμα. Παντού στην Ευρώπη έχει κλιματική κρίση, αλλά εδώ, το καλοκαίρι, έγιναν στάχτη τα περισσότερα στρέμματα δάσους, αναλογικά με το μέγεθος της χώρας.
Όμως, επαναλαμβάνω, το πρόβλημά σας δεν είναι μόνο αυτό, ότι το επιτελικό κράτος αποδείχθηκε ανεπαρκές, ότι οι άριστοι αποδείχτηκαν άχρηστοι. Το πιο μεγάλο πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνησή σας και εσείς προσωπικά την ώρα της κρίσης, την ώρα του πόνου, την ώρα της υγειονομικής τραγωδίας και της υγειονομικής δυσπραγίας, επιχειρήσατε να κερδοσκοπήσετε πολιτικά και προσωπικά, να στήσετε έναν τεχνικό, έναν ψεύτικο θρίαμβο, μια μαγική εικόνα επιτυχίας, βασισμένοι πάνω στο ψέμα και στην προπαγάνδα. Κι αυτό είναι ανήθικο, όταν γίνεται την ώρα της τραγωδίας!
Και τώρα που τα πήλινα πόδια του ψεύδους καταρρέουν, “ο βασιλιάς είναι γυμνός” και ηθικά έκπτωτος. Γιατί η πραγματικότητα πάντοτε είναι πολύ πιο ισχυρή από την εικόνα που αναπαράγουν τα καλοπληρωμένα με δημόσιο χρήμα φιλοκυβερνητικά μέσα. Και η πραγματικότητα είναι οδυνηρή για τη συντριπτική πλειοψηφία της κοινωνίας μας σήμερα, για τους ανθρώπους μας που χάνονται άδικα, γιατί θα μπορούσαν να είχαν σωθεί αν είχε ενισχυθεί το σύστημα υγείας. Για τα νοικοκυριά, που στενάζουν από την ακρίβεια στο ρεύμα και τα είδη πρώτης ανάγκης. Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που βουλιάζουν στα χρέη και απειλούνται με λουκέτο. Για τους αγρότες, που βλέπουν το κόστος παραγωγής να έχει εκτιναχθεί και αναρωτιούνται αν αξίζει τον κόπο να παράξουν φέτος τα προϊόντα τους. Για τους νέους μας, που βρίσκουν διαρκώς εμπόδια στη γνώση. Για τον κόσμο της εργασίας, που τον καταδικάζετε σε ένα μεροκάματο ανασφάλειας και φτώχειας.
Με αυτή την πραγματικότητα θα αναμετρηθείτε, όχι με την εικονική πραγματικότητα που αναπαράγει η προπαγάνδα σας. Αλλά, βεβαίως και με τις ιδεοληψίες σας σε έναν κόσμο και σε μια Ευρώπη που αλλάζει. Εσείς επιμένετε πεισματικά, δογματικά στις ίδιες αποτυχημένες συνταγές των λεγόμενων «trickle-down economics», που δεν δούλευαν ούτε πριν την κρίση και σήμερα κανείς δεν θεωρεί ότι είναι διέξοδος. Στις ιδεοληψίες των μεγάλων φοροαπαλλαγών για τους πλούσιους, που γίνονται πλουσιότεροι. Της διάλυσης του κοινωνικού κράτους. Της καθήλωσης και της συμπίεσης των εισοδημάτων που κάνουν τους μικρομεσαίους φτωχούς και τους φτωχούς φτωχότερους. Και της επιβολής ενός παραγωγικού μοντέλου που στηρίζεται στις εισαγωγές, τις υπηρεσίες και τη λεηλασία του κράτους.
Είναι το ίδιο μοντέλο που μας οδήγησε πριν από δώδεκα-δεκατρία χρόνια στη χρεοκοπία της χώρας και που με μαθηματική ακρίβεια θα μας ξαναοδηγήσει σε χρεοκοπία, αν αυτό το μοντέλο δεν το αλλάξουμε εγκαίρως.
Και επαναλαμβάνω: εσείς επιμένετε σε μια στρατηγική, στη στρατηγική του χθες, ενώ σε όλο τον κόσμο, υπό το βάρος της πανδημίας και της κλιματικής κρίσης, τα νεοφιλελεύθερα δόγματα ξεθωριάζουν. Η περίφημη θεωρία περί «αυτορύθμισης της αγοράς» πήγε στην άκρη όταν χρειάστηκε τα κράτη να ρίξουν σχεδόν 15 τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια οικονομία για να την κρατήσουν ζωντανή. Ναι, τρισεκατομμύρια.
Μια και παρενέβη ο κ. Σκυλακάκης, θα θυμηθώ και την περίφημη «απόσυρση του κράτους από την οικονομία», που ήταν το δόγμα των νεοφιλελεύθερων. Όταν χρειάστηκε να καλυφθούν οι χαμένοι μισθοί και τα εισοδήματα από την πανδημία, πήγε στην άκρη.
Και η περίφημη αντίληψη περί ασύμφορου ή πολυτελούς -πώς το είπε κάποιος άλλος υπουργός;- δημοσίου συστήματος υγείας πήγε στην άκρη όταν χρειάστηκε να σωθούν εκατομμύρια ζωές.
Ζούμε σε έναν κόσμο που αναγκάζεται σε αλλαγές και σε μετατοπίσεις. Ο Αμερικανός Πρόεδρος κατέθεσε πλάνο ύψους 1,75 τρισεκατομμυρίων για κοινωνικές δαπάνες με επίκεντρο την υγειονομική κάλυψη και τη στήριξη του παιδιού, ενώ η μέχρι πριν από λίγα χρόνια η άτεγκτη Ευρωπαϊκή Ένωση διέθεσε 750 δισεκατομμύρια για την ανάκαμψη. Και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σήμερα που μιλάμε αναλαμβάνει πρωτοβουλία για έναν δίκαιο και επαρκή κατώτατο μισθό.
Και το κρίσιμο ερώτημά μου είναι: Εσείς, κύριε Μητσοτάκη, η κυβέρνησή σας, πού βρίσκεστε, αλήθεια, μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει; Πού βρίσκεστε ιδεολογικά και πολιτικά μέσα σε μια Ευρώπη που, έστω και καθυστερημένα και διστακτικά, κάνει βήματα.
Έχετε αγκυροβολήσει στον βάλτο των δοκιμασμένων συνταγών της χρεοκοπίας και έχετε παγιδεύσει τη χώρα στη λογική των εξυπηρετήσεων συμφερόντων και σε ξεπερασμένα δόγματα. Την ώρα που όλοι ενισχύουν την παρέμβαση του κράτους στην οικονομία και τον δημόσιο χώρο, εσείς το μόνο που δείχνετε να κάνετε με συνέπεια είναι συμφωνίες με ιδιωτικά συμφέροντα. Όπως σας είχα πει σε μια προηγούμενη συζήτησή μας, όπως το λέει λαϊκά ο κόσμος, ντιλάρετε με ιδιωτικά συμφέροντα.
Κι αυτό δεν το κάνετε μονάχα στο κρίσιμο πεδίο της υγείας, στον χώρο της υγείας, όπου έχετε αφήσει τα ιδιωτικά νοσηλευτήρια καθαρά, covid-free από βαριά περιστατικά -δεν έχουν ούτε ένα covid περιστατικό σε μονάδες εντατικής θεραπείας που εκεί μένουν άδειες- δεν το κάνετε μονάχα, όταν απαξιώνοντας το ΕΣΥ και κοβιντοποιώντας το ΕΣΥ, οδηγείτε εξ ανάγκης δεκάδες χιλιάδες συμπολίτες στα ιδιωτικά νοσηλευτήρια ή όταν σχεδιάζετε, ακόμα και τις μέρες της κρίσης της υγειονομικής, συγχωνεύσεις δημοσίου και ιδιωτικού συστήματος υγείας. Το κάνετε παντού, δεν το κάνετε μόνο στην υγεία.
Στην παιδεία αφήσατε φέτος σαράντα χιλιάδες παιδιά έξω από τα πανεπιστήμια. Γιατί; Διότι ντιλάρατε με τους σχολάρχες, τους κολλεγιάρχες.
Στην εργασία διαλύσατε το οκτάωρο και τα εργασιακά δικαιώματα. Γιατί; Διότι ντιλάρατε με τον ΣΕΒ και τους μεγαλοεργοδότες.
Στην ασφάλιση πήρατε το 1 δισεκατομμύριο που εμείς είχαμε ορίσει ψηφίζοντας και θεσμοθετώντας κάθε χρόνο να δίνεται η δέκατη τρίτη σύνταξη στους συνταξιούχους, ολόκληρη για τους χαμηλοσυνταξιούχους, αναλογικά για τις μεγαλύτερες συντάξεις. Το πήρατε. Την καταργήσατε και το ρίξατε για να καλύψετε την μαύρη τρύπα της ιδιωτικής επικούρησης. Γιατί; Διότι ντιλάρατε με ιδιωτικά funds.
Στην ενέργεια το ίδιο. Εκχωρήσατε μεσούσης της κρίσης το 17% της ΔΕΗ, τα δίκτυα των ΔΕΔΗΕ. Γιατί; Διότι ντιλάρατε πάλι με funds. Αυτή είναι η βασική σας έγνοια. Αυτή είναι η βασική σας στρατηγική. Να εκχωρείτε δημόσιο πλούτο σε ιδιωτικά συμφέροντα, να ντιλάρετε.
Την ώρα, όμως, που η πανδημία μας έχει δείξει ότι αυτό είναι καταστροφικό, την ώρα που παντού στον κόσμο και στην Ευρώπη συμβαίνει το αντίθετο, δυναμώνει η δημόσια παρέμβαση, εσείς συνεχίζετε σε αυτήν την καταστροφική συνταγή. Και το κρίσιμο δίλημμα σήμερα σε όλον τον κόσμο και την Ευρώπη είναι αν μετά την πανδημία θα προχωρήσουμε μπροστά ή θα γυρίσουμε πίσω. Θα γυρίσουμε πίσω σε συνταγές χρεοκοπίας, στην απολυταρχία των ασύδοτων αγορών και της δημιουργικής πειθαρχίας.
Το μεγάλο δίλημμα είναι αν θα έχουμε μια πραγματική και βιώσιμη ανάπτυξη με ενίσχυση της κοινωνικής προστασίας, με μείωση των ανισοτήτων, με άνοδο του διαθέσιμου εισοδήματος των εργαζομένων ή αν θα έχουμε μια πρόσκαιρη ονομαστική ανάκαμψη της οικονομίας, χωρίς πραγματικό αντίκρισμα για τη μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία. Μια μη διατηρήσιμη ανάκαμψη που θα προετοιμάζει απλά την επόμενη κρίση που δεν αργήσει να έρθει.
Απέναντι σε αυτό το δίλημμα σήμερα τοποθετούνται η μια μετά την άλλη υπό την πίεση της πραγματικότητα –θα πω εγώ- όλες οι πολιτικές δυνάμεις της Ευρώπης. Και σεις τι κάνετε, πέρα από το να ακολουθείτε τις παλιές συνταγές και να κάνετε συμφωνίες με ιδιωτικά συμφέροντα εις βάρος του δημοσίου;
Ανήκετε σε μια πολιτική οικογένεια που τα προηγούμενα δέκα πέντε χρόνια καθοδήγησε την Ευρώπη, σχεδόν υπνοβατώντας. Και την καθοδήγησε, ρίχνοντάς την ξανά και ξανά στον φαύλο κύκλο της λιτότητας και της κρίσης χρέους. Αλλά ενώ το τιμόνι της Ευρώπης έχει αλλάξει σήμερα χέρια, εσείς επιμένετε στις χρεοκοπημένες και καταστροφικές συνταγές του χθες. Ενώ το Σύμφωνο Σταθερότητας δεν είναι πια σε ισχύ και υπάρχει χώρος για κοινωνικές δαπάνες, η Ελλάδα παραμένει οπισθοφυλακή της συντήρησης από μια κυβέρνηση εχθρική στο κοινωνικό κράτος και εχθρική απέναντι στο δημόσιο χώρο.
Τα πράγματα, όμως, ολοένα γίνονται και πιο ξεκάθαρα. Ποιο είναι το μεγάλο δίλημμα στην Ευρώπη σήμερα; Ανάμεσα στις δυνάμεις του χθες και στις δυνάμεις του αύριο. Στις δυνάμεις της συντήρησης και στις δυνάμεις της προόδου. Αυτό είναι το μεγάλο δίλημμα και αυτό το δίλημμα ισχύει και στη χώρα ακόμα πιο επιτακτικά. Είναι στη χώρα μας το δίλημμα, λοιπόν: με τις συνταγές του χθες ή με το κοινωνικό κράτος και τη στήριξη του δημόσιου χώρου;
Με τις συνταγές που μας οδήγησαν στα μνημόνια της χρεοκοπίας ή με τις συνταγές της στήριξης του κοινωνικού κράτους και των δυνάμεων της εργασίας; Κι αυτό το δίλημμα μεταφράζεται και σε ένα δίλημμα στήριξης πολιτικών χώρων και κομμάτων. Και για να το πω πιο απλά, μεταφράζεται στο εξής δίλημμα: Με την προοδευτική παράταξη που μπορεί να ανοίξει δρόμους κοινωνικής δικαιοσύνης ή με τη Δεξιά του πελατειακού κράτους, της διαπλοκής, των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων; Με μία νέα αρχή με την κοινωνία ή σε νέα δεινά για την κοινωνία; Αυτό είναι το μεγάλο δίλημμα.
Η απάντηση σ’ αυτό το δίλημμα αποτυπώνεται στον προϋπολογισμό που έχετε καταθέσει και ψηφίζεται σήμερα.
Πρώτα απ’ όλα, κυρίες και κύριοι της κυβέρνησης, αποτυπώνεται στην αχρείαστη δημοσιονομική προσαρμογή που αποφασίσατε και ψηφίζετε σήμερα. Προβλέπετε τη μείωση του ελλείμματος κατά 6 μονάδες μέσα στο 2022, ενώ όλη η Ευρώπη βρίσκεται σε συνθήκες ρήτρας διαφυγής, δεν ισχύει το Σύμφωνο Σταθερότητας. Και το ερώτημα είναι: Γιατί το κάνετε αυτό; Ποιος σας ανάγκασε να το κάνετε αυτό; Ποιος σας ανάγκασε;
Δεσμευτήκατε, μέσα σε χρονιά πανδημίας, στο Μεσοπρόθεσμο που ψηφίσατε πέρσι τον Ιούνιο ότι η Ελλάδα, με τα τόσο μεγάλα κοινωνικά προβλήματα, τα μεγάλα κοινωνικά τραύματα που άφησε μια οκταετία μνημονιακών πολιτικών και ήρθε και η πανδημία από πάνω, θα είναι η χώρα που θα κάνει τη μεγαλύτερη δημοσιονομική προσαρμογή σε ολόκληρη την Ευρώπη, μέχρι το 2024, 9 μονάδες, σχεδόν 11 δισεκατομμύρια σε μία διετία. Το ερώτημα είναι: Γιατί; Ποιος σας ανάγκασε να το κάνετε αυτό; Οι προκάτοχοί σας, τουλάχιστον, όταν διαλύανε την οικονομία, την κοινωνία, τη μεσαία τάξη, ο κ. Σαμαράς είχε μια δικαιολογία. Έλεγε «είναι η τρόικα». Εσείς τι έχετε;
Στη συζήτηση που είχα προχθές με τον επίτροπο Οικονομικών Υποθέσεων διαπίστωσα ότι δεν σας το ζήτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το ερώτημα είναι: Αφού δεν σας το ζήτησε κανείς, γιατί το κάνετε; Σε μια στιγμή που σε όλη την Ευρώπη έχει ανοίξει η συζήτηση για την επόμενη μέρα του Συμφώνου Σταθερότητας, εσείς επιλέγετε να υποτάξετε τη χώρα στην πιο σκληρή εφαρμογή του παλιού Συμφώνου.
Αδιαφορείτε για την ανάγκη στήριξης του Εθνικού Συστήματος Υγείας, για την ανάγκη στήριξης των εργαζόμενων, για την ανάγκη στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, για την ανάγκη στήριξης του κοινωνικού κράτους. Δώστε μια απάντηση. Είναι η πολιτική σας αυτή. Είναι η στρατηγική σας αυτή. Δώστε μια απάντηση.
Δεύτερον, παρουσιάζετε σήμερα έναν προϋπολογισμό που λαμβάνει ως δεδομένο –ψευδώς, ψευδέστατα- το ότι δήθεν έληξε η πανδημία. Το είπε, άλλωστε, και ο κ. Σκυλακάκης σε κάποια ομιλία του αυτό, ότι ο προϋπολογισμός του 2022 λαμβάνει ως δεδομένο ότι τελειώνει η πανδημία. Αλήθεια, σε ποια κοινωνία, σε ποια χώρα, σε ποιον κόσμο ζείτε;
Αλλά βέβαια, αφού τη νίκησε ο κ. Μητσοτάκης τρεις φορές την πανδημία, άρα δεν υπάρχει πανδημία! Το έχει ανακοινώσει τρεις φορές ότι τελείωσε.
Αφού δεν υπάρχει πανδημία, λοιπόν, δεν υπάρχει και ανάγκη για δαπάνες στο Εθνικό Σύστημα Υγείας ούτε και για δαπάνες για να αντιμετωπιστούν οι συνεχιζόμενες οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας.
Ταυτόχρονα, παρουσιάζετε έναν προϋπολογισμό που αγνοεί την κρίση της ακρίβειας και των ανατιμήσεων. Όμως, ένας τέτοιος προϋπολογισμός μόνο εικονικός και εκτός πραγματικότητας μπορεί να χαρακτηριστεί, όταν ζούμε στην κορύφωση της πανδημίας και σε ένα πρωτοφανές κύμα ακρίβειας που δεν λέει να σταματήσει.
Όμως, ακόμα κι αν κάποια στιγμή σταματήσει -που έχετε προβλέψει ότι θα είναι παροδικό- οι τιμές δεν πρόκειται να υποχωρήσουν με κάποιο μαγικό ραβδί. Θα σταματήσει ψηλά.
Όταν εσείς κάνετε, λοιπόν, ότι δεν υπάρχουν αυτοί οι δύο κρίσιμοι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζωή μας -η πανδημία και η ακρίβεια- τότε τι αξιοπιστία μπορεί να έχετε; Πώς και ποιον θα πείσετε ότι αυτό που προϋπολογίζετε δεν είναι παρά η φούσκα της επικοινωνίας και της παραπλάνησης;
Και αυτή η λογική, βέβαια, που διαπερνάει τον προϋπολογισμό, χαρακτηρίζει και όλη σας την πολιτική -αυστηρότητα, απλοχεριά και προσήλωση, σχεδόν θρησκευτική, όταν πρόκειται για τα καλά και συμφέροντα λίγων και ευνοημένων, προχειρότητα, όμως, ερασιτεχνισμός, τσιγκουνιά και ακροβασίες όταν πρόκειται για τα συμφέροντα των πολλών- όπως και το να ανακοινώνεις κάθε τόσο έκτακτα μέτρα για τις ανατιμήσεις στο ηλεκτρικό ρεύμα και τρεις μέρες μετά να χρειάζεται να ανακοινώσεις νέα έκτακτα μέτρα. Θυμηθείτε πόσες φορές από τη ΔΕΘ και μετά βγήκατε να πείτε «και άλλα θα δώσουμε», «και άλλα θα δώσουμε», «και άλλα θα δώσουμε».
Τι σημαίνει αυτό; Προχειρότητα σημαίνει. Έλλειψη κατανόησης του προβλήματος σημαίνει. Έλλειψη στρατηγικής σημαίνει.
Κι έρχεστε και σήμερα εδώ στη Βουλή, την ώρα που συζητάμε και ψηφίζουμε τον προϋπολογισμό, μέσα στον πανικό της τελευταίας ώρας -στην ομιλία σας έχετε διαρρεύσει ότι θα το κάνετε- στο τέλος μιας πενθήμερης διαδικασίας ενός προϋπολογισμού που συζητήθηκε εξονυχιστικά, να προσθέσετε κάτι. Γιατί; Όχι για να αντιμετωπίσετε την κρίση της ακρίβειας. Για να δώσετε κάτι το βράδυ στα δελτία των ειδήσεων να πούνε για σας. Αυτή είναι η έγνοια σας.
Η μόνη σας έγνοια είναι αυτή. Και ό,τι και να ανακοινώσετε θα έχει σε είκοσι μέρες ούτως η άλλως εξανεμιστεί.
Τι προβλέπει, όμως, ο προϋπολογισμός; Μηδέν δαπάνες για τη στήριξη των νοικοκυριών. Και, βεβαίως, ουσιαστικά προβλέπει ότι δεν θα υπάρξει καμία στήριξη από εδώ και στο εξής στους ανθρώπους, στους εργαζόμενους, στους επαγγελματίες, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Επιτρέψτε μου, όμως, να ξεχωρίσω ένα σημείο που, κατά τη γνώμη μου, δείχνει πολλά. Είναι οι δαπάνες για την Υγεία. Εν μέσω, λοιπόν, της πανδημίας 820.000.000 εκατομμύρια από το υπουργείο Υγείας κόβονται, όταν ακόμα και όσα δαπανήθηκαν φέτος αποδείχτηκαν ανεπαρκή.
Και το ερώτημα είναι, κύριε Πλεύρη μου, που εσείς είσαστε καλός, τα ξέρετε τα μαχαίρια και τα ψαλίδια καλά… Τα ξέρετε -ιδεολογικά λέω- είναι το εξής: Για ποιο λόγο; Γιατί ακόμα και τα έκτακτα κονδύλια για την πανδημία φέτος ήταν 1,25 δισεκατομμύρια και το 2022 γίνονται 736 εκατομμύρια; Κάνω λάθος;
Λάθος. Θα το πει ο πρωθυπουργός στην ομιλία του αν κάνω λάθος.
Για ποιο λόγο, λοιπόν -επαναλαμβάνω τα ερωτήματα για να τα καταγράψει- κόβετε εν μέσω πανδημίας 820 εκατομμύρια από το υπουργείο Υγείας και στα έκτακτα κονδύλια από 1,25 δισεκατομμύρια πάτε στα 736 εκατομμύρια; Ποιος σας ανάγκασε να το κάνετε αυτό; Η απάντηση είναι ότι κανείς δεν σας ανάγκασε. Είναι δική σας επιλογή. Και ακόμα χειρότερα, εγώ θα πω, είναι σχέδιο να αφήνετε σήμερα κενά στο ΕΣΥ, ώστε να φέρετε αύριο κάποιους κερδοσκόπους στο χώρο της Υγείας για να τα καλύψουν. Υποχρηματοδοτείτε τη δημόσια υγεία γιατί έχετε στόχο να επιχορηγήσετε αύριο την ιδιωτική. Αυτό, όμως, για πολλούς σημαίνει χειρότερη προστασία, σημαίνει χειρότερη περίθαλψη. Και για όσους πάσχουν από σοβαρά νοσήματα, σημαίνει λιγότερες ευκαιρίες ίασης και επιβίωσης.
Προφανώς, όμως, στη σκέψη και στην πράξη σας δεν μετρούν, απ’ ό,τι φαίνεται, όλες οι ζωές το ίδιο. Φτωχοί και πλούσιοι, εννοώ.
Και μην επιχειρήσετε, κύριε Μητσοτάκη, με την ίδια στρεψοδικία που επιχείρησε ο υπουργός σας, ο κ. Πλεύρης, που φανερώνει ένδεια επιχειρημάτων, να συγκρίνετε προϋπολογισμούς μνημονίων χωρίς πανδημία με προϋπολογισμούς εκτός μνημονίων σε περίοδο πανδημίας και με το Σύμφωνο Σταθερότητας «παγωμένο».
Αλλά ακόμη –σας λέω εγώ- και αν οδηγηθείτε σε τέτοιες απολύτως ανόμοιες συγκρίσεις, καλό είναι να ξέρετε δύο πράγματα και να τα ακούσει και ελληνικός λαός. Μας παραδώσατε το 2015 τα δημόσια νοσοκομεία σε απόλυτη χρεοκοπία: με 735 εκατομμύρια ταμειακό έλλειμμα, με πέντε ευρώ για την είσοδο στους ασθενείς και με φραγή στην είσοδο των νοσοκομείων για τους ανασφάλιστους συμπολίτες μας. Αυτό μας παραδώσατε! Και έχετε το θράσος να μας κουνάτε το δάχτυλο!
Και παρ’ όλο που δίναμε τη μάχη να βγάλουμε τη χώρα από τη χρεοκοπία που οι δικές σας κυβερνήσεις την οδήγησαν, τι σας παραδώσαμε εμείς; Όχι έλλειμμα στα νοσοκομεία, αλλά νοσοκομεία με 260 εκατομμύρια ταμειακό πλεόνασμα. Επίσης παραλάβαμε έναν ΕΟΠΥΥ που το 2014 είχε 3,4 δισεκατομμύρια έσοδα από τον ΕΦΚΑ και παραδώσαμε έναν ΕΟΠΥΥ που το 2018 είχε 4,65 δισεκατομμύρια έσοδα από τον ΕΦΚΑ. Το 2015 ο ΕΟΠΥΥ είχε ληξιπρόθεσμα χρέη 2.150.000.000 και το 2018 είχε τη δυνατότητα να διανείμει 840 εκατομμύρια σε νοσοκομεία του ΕΣΥ και στο ΕΚΑΒ και σας τον παραδώσαμε δίχως χρέη, χωρίς ληξιπρόθεσμα!
Αφήστε λοιπόν αυτό το καλαμπούρι των συγκρίσεων, διότι είμαστε η μόνη κυβέρνηση στην ιστορία του τόπου -και ψάξτε το- που παρέδωσε στην επόμενη κυβέρνηση πλεονάσματα αυτού του ύψους στα δημόσια ταμεία, ρυθμισμένο χρέος και ταυτόχρονα ενισχυμένο το κοινωνικό κράτος. Μας κουνάτε και το δάχτυλο!
Και είμαστε περήφανοι για αυτό. Γιατί βγάλαμε τη χώρα από τη χρεοκοπία, από τα μνημόνια, από τη διεθνή επιτροπεία. Είμαστε περήφανοι γιατί υψώσαμε ανάστημα. Είμαστε περήφανοι γιατί επαναφέραμε την κανονικότητα!
Και εσείς μας οδηγείτε ξανά σε συνθήκες χρεοκοπίας!
Εκτός και αν κύριε Μητσοτάκη, μας πείτε ξανά σήμερα ότι εμείς βάλαμε τη χώρα στα μνημόνια. Άμα μας το πείτε κι αυτό…
Υπάρχουν κάποια ιστορικά δεδομένα που νομίζω ότι δεν μπορούν να αμφισβητούνται. Διαφωνίες πολλές υπάρχουν ανάμεσά μας, αλλά ορισμένα ιστορικά δεδομένα δεν μπορεί να αμφισβητούνται. Και το ιστορικό δεδομένο που είναι αδιαμφισβήτητο είναι ότι η παράταξή σας μας οδήγησε στα μνημόνια, στη χρεοκοπία, στην κοινωνική ανασφάλεια, ενώ η δική μας έβγαλε την οικονομία από την κρίση, συμμάζεψε τα δημόσια οικονομικά και ενίσχυσε στο μέτρο του δυνατού, όχι όσο θα θέλαμε αλλά στο μέτρο του δυνατού, την κοινωνική συνοχή. Και αυτή είναι η διαφορά μας.
Και δυστυχώς η μεγάλη διαφωνία μας είναι ότι η παράταξή σας συνεχίζει στον ολισθηρό δρόμο του παρελθόντος: Πελατειακό κράτος, φοροελαφρύνσεις για λίγους, διαλυμένο κοινωνικό κράτος και μείωση εισοδήματος για τους πολλούς. Και αυτό αντικατοπτρίζει και ο προϋπολογισμός σας. Ξέρετε, δεν είναι μόνο το ΕΣΥ. Τα ίδια κάνατε και με το μαχαίρι στα μέτρα στήριξης στις επιχειρήσεις. Μηδενίζονται το 2022. Αφαιρούνται, δηλαδή, 12,3 δισεκατομμύρια από την πραγματική οικονομία. Τραβάτε την πρίζα, αφήνετε τον κόσμο ξεκρέμαστο την ώρα που από την 1η του Γενάρη αρχίζει η άρση της αναστολής πληρωμών.
Τα ίδια κάνετε και με το ιδιωτικό χρέος. Καμία ουσιαστική παρέμβαση. Ισχυρίζεστε ότι το μειώσατε, αλλά στην πραγματικότητα τίποτα δεν άλλαξε για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Απλά ένα μέρος του έφυγε από τους τραπεζικούς ισολογισμούς και πήγε στους ισολογισμούς των εταιρειών διαχείρισης χρέους. Αυτό γίνεται. Και αυτό είναι πιο επικίνδυνο για τους ανθρώπους που τους κυνηγάνε μέρα, νύχτα με τη θηλιά στο λαιμό.
Σ’ αυτό το σημείο θα σας απευθύνω εκ νέου το ερώτημα: Γιατί δεν υιοθετείτε την πρότασή μας για διαγραφή μέρους του πανδημικού χρέους προς τις επιχειρήσεις;
Γελάτε, ε; Να βγείτε και να γελάσετε απέναντι στους επιχειρηματίες τους μικρομεσαίους που σας στήριξαν, απέναντι στη μεσαία τάξη που έγινε «σημαία» σας στις εκλογές. Να γελάτε! Αλλά αυτοί είστε.
Επαναλαμβάνω, λοιπόν, το ερώτημα: Υπάρχει κάποιος ηθικός κίνδυνος και δεν υιοθετείτε αυτήν την πρότασή -που ανάλογή της εφαρμόστηκε μόλις βγήκαμε από τα μνημόνια- για το χρέος προς τα ασφαλιστικά ταμεία, που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ την εφήρμοσε με ειδική διαγραφή της ονομαστικής αξίας της βασικής οφειλής και πολλές δόσεις για το υπόλοιπο χρέος;
Αυτά τα χρέη δεν δημιουργήθηκαν από το επιχειρηματικό ρίσκο που πήραν οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, αλλά αναγκάστηκαν να κλείσουν. Ποιος είναι ο ηθικός κίνδυνος; Και το κυριότερο: Ούτε δημοσιονομικό κόστος θα υπάρξει στο τέλος, αφού το δημόσιο, ξέρετε, δεν θα εισπράξει αν οι επιχειρήσεις βάλουν λουκέτο. Αν επιβιώσουν οι επιχειρήσεις, έστω και λιγότερο, αλλά κάτι θα εισπράξει, τουλάχιστον.
Τα ίδια, όμως, και χειρότερα που κάνατε με τους μικρομεσαίους, κάνετε και με τους εργαζόμενους, με τους μισθούς. Τους κρατάτε καθηλωμένους σε επίπεδα πείνας και ταπείνωσης.
Αλήθεια, κύριε Μητσοτάκη, εσείς δεν ήσασταν που προεκλογικά είχατε υποσχεθεί καλύτερες δουλειές, περισσότερες και καλύτερες; Πού είναι αυτές οι καλύτερες δουλειές; Εσείς δεν ήσασταν που προεκλογικά, κάτω από την πίεση βεβαίως τού ότι εμείς είχαμε αυξήσει με το που βγήκαμε από τα μνημόνια κατά 11% τον κατώτατο μισθό και καταργήσαμε τον υποκατώτατο, τη ρατσιστική αυτή διάταξη για τους νέους εργαζόμενους, αναγκαστήκατε να βγείτε και να πείτε κάτι περίπλοκο μπας και δεν το καταλάβει ο κόσμος, ότι θα αυξάνετε –λέει- τον κατώτατο μισθό στο διπλάσιο των ρυθμών ανάπτυξης; Ιδού, λοιπόν, η Ρόδος.
Μας λέτε ότι έχουμε πολύ υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Μας λέτε ότι έχουμε 6%. Γιατί δεν αυξάνετε από 1η Ιανουαρίου τον κατώτατο μισθό στο 12%, παρά μονάχα ανακοινώνετε μια αύξηση πείνας 2%, δηλαδή 50 λεπτά ημερησίως, για τους εργαζόμενους;
Μας λέτε: «Είχαμε ύφεση, γι’ αυτό δεν το κάναμε». Όλη η Ευρώπη είχε ύφεση, αλλά ο κατώτατος μισθός αυξήθηκε παντού εκτός από δύο χώρες, την Ελλάδα και την Εσθονία. Ακόμη και μέσα στη διάρκεια της πανδημίας, οι κατώτατοι μισθοί αυξήθηκαν πανευρωπαϊκά…
Κύριε Πρόεδρε, καταλαβαίνω τώρα ότι υπάρχει εκνευρισμός, αλλά εγώ θα πω αυτά που έχω να πω όχι για να πείσω τους Βουλευτές της Νέας Δημοκρατίας, αλλά για να πείσω τον ελληνικό λαό που βλέπει τη διαφορά της αναξιοπιστίας μιας κυβέρνησης που υποσχέθηκε ότι θα στηρίξει τη μεσαία τάξη και τους εργαζόμενους και τους έχει ρίξει στον πιο βαρύ χειμώνα, στην πιο σκληρή περιπέτεια.
Θα μιλήσω με επιχειρήματα και με συγκρίσεις για το τι γίνεται στην Ευρώπη.
Λέω, λοιπόν, ότι μέσα στη διάρκεια της πανδημίας οι κατώτατοι μισθοί αυξήθηκαν πανευρωπαϊκά κατά μέσο όρο 8,4% το 2020 και 3% το 2021. Στην Ελλάδα 0%. Γιατί; Η απάντηση είναι εύλογη. Διότι έχετε δεσμεύσεις με τα μεγάλα συμφέροντα, έχετε δεσμεύσεις όχι με τους μικρομεσαίους. Οι μικρομεσαίοι δεν θα πληγούν από την αύξηση του κατώτατου μισθού. Αυτοί που θα πληγούν είναι αυτοί που βγάζουν υπερκέρδη, είναι αυτοί που θέλουν καθηλωμένο τον μισθό και αυτοί είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις, είναι οι εταιρείες-πλατφόρμες, είναι οι τράπεζες, είναι αυτοί με τους οποίους «ντιλάρετε» διαρκώς, κύριε Μητσοτάκη.
Εμείς, λοιπόν, δεσμευόμαστε: το πρώτο νομοσχέδιο της προοδευτικής κυβέρνησης που έχει ανάγκη ο τόπος θα είναι η αύξηση του κατώτατου μισθού στα 800 ευρώ και η διαγραφή μέρους του πανδημικού χρέους για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.
Αλλά δεν είναι μόνο ότι κόβετε κοινωνικές δαπάνες και εισοδήματα. Είναι και το ότι φορτώνετε νέα βάρη στις πλάτες της κοινωνίας. Υπολογίζετε και διαφημίζετε μάλιστα μεγάλη αύξηση των εσόδων από φόρους. Λέτε το απλοϊκό, ότι αυτό θα είναι συνέπεια της ανάπτυξης και θα έρθει κυρίως μέσα από τον φόρο προστιθέμενης αξίας. Τι μαθηματικά είναι αυτά όμως; Είναι τα μαθηματικά της αριστείας;
Η ανάπτυξη για τον επόμενο χρόνο υπολογίζεται με βάση τις εκτιμήσεις σας στο 4,5%. Η αύξηση των εσόδων από φόρους, όμως, υπολογίζεται πάλι με βάση τις εκτιμήσεις σας στο 7,5%. Αυτή τη διαφορά του 3% ποιοι θα κληθούν να την πληρώσουν; Παλιά μου τέχνη κόσκινο, προφανώς τα συνήθη υποζύγια: οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τα χαμηλότερα κοινωνικά στρώματα. Αλλά εδώ πρέπει να δούμε και μια ακόμα αντίφαση, τη σκληρή δημοσιονομική προσαρμογή. Δεν σας αποτρέπει από το να αυξάνετε κατακόρυφα τις πιστώσεις για τα εξοπλιστικά προγράμματα.
Άκουσα με προσοχή τον κ. Ρουσόπουλο, τον εισηγητή σας, στην ομιλία του. Είπε: «Κακώς μεν, αλλά η Ελλάδα αναγκάζεται να μετέχει σε μια κούρσα εξοπλισμών». Και σας ερωτώ: Γιατί κούρσα εξοπλισμών; Ποιος το επιτάσσει αυτό; Κι εδώ μια πιστή αντιγραφή της πρακτικής της παράταξής σας που μας οδήγησε στη χρεοκοπία.
Το 2020 το ποσό για τα εξοπλιστικά προγράμματα στον δικό σας προϋπολογισμό ήταν 515 εκατομμύρια ευρώ. Το 2021 εκτοξεύθηκε στα 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ και σήμερα έρχονται να προστεθούν άλλα 808 εκατομμύρια. Ο αμυντικός προϋπολογισμός επιστρέφει στα ίδια επίπεδα με το 2009, τη χρονιά της χρεοκοπίας, περίπου 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ το ΑΕΠ μας από το 2009 ως σήμερα έχει μειωθεί σχεδόν 25%. Τι είναι αυτό που κάνετε δηλαδή;
Με βάση τον προϋπολογισμό που ψηφίζετε, πληρώνουμε το πιο ακριβό τίμημα για αμυντικές δαπάνες σε όλο το ΝΑΤΟ, 3,5%, πιο ψηλά και από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. Δηλαδή τι είναι αυτό το πράγμα, υπερδύναμη; Ξέρω τι θα μου απαντήσετε, ότι η χώρα βρίσκεται σε ένα εύθραυστο σημείο της Ανατολικής Μεσογείου. Πάντοτε ήταν και συμφωνώ ότι είναι εύθραυστο και ότι δεν μπορούμε να έχουμε τον ίδιο αμυντικό προϋπολογισμό με το Λουξεμβούργο ή το Βέλγιο. Κανείς δεν είπε να μην δαπανάμε λελογισμένα για την άμυνα. Αλλά αυτά τα ύψη, αυτή είναι μια αλόγιστη και αχρείαστη αύξηση των δαπανών. Και θα έλεγα και κάτι ακόμα: είναι μια σπατάλη χωρίς σχέδιο, χωρίς διαφάνεια, χωρίς σεβασμό στις προβλεπόμενες διαδικασίες, με νομικά έωλες εντολές του πρωθυπουργού που δεν προκύπτουν από τις εκ των προτέρων εισήγησης των γενικών επιτελείων με βάση τις πραγματικές επιχειρησιακές ανάγκες, αλλά έρχονται εκ των υστέρων να δικαιολογήσουν τα αδικαιολόγητα, χωρίς πρόβλεψη συμμετοχής της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και χωρίς καμία επιπλέον οικονομική στήριξη του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων.
Γνωρίζετε την αντίθεσή μας -την εξέφρασα και στη Βουλή- για το Κέντρο Αεροπορικής Εκπαίδευσης στην Καλαμάτα. Θεωρώ ότι είναι μείζον ζήτημα και αρνητικό παράδειγμα. Δίνετε σχεδόν 2 δισεκατομμύρια ευρώ, με μια τρομακτική και αχρείαστη υπερκοστολόγηση, ενώ θα μπορούσαμε με τις δικές μας δυνάμεις να το αναπτύξουμε με το ένα τρίτο του κόστους, όσο δηλαδή εσείς δίνετε ως προκαταβολή για τα τρία πρώτα χρόνια.
Δίνετε την αίσθηση ότι συμπεριφέρεστε σαν για κάποιο λόγο να θέλετε όλες οι αγορές της επόμενης δεκαετίας να γίνουν όσο είστε ακόμα πρωθυπουργός, κύριε Μητσοτάκη, και όσο είναι ακόμα κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία.
Και σαν να μην έχετε πάρει κανένα μάθημα για το πώς φτάσαμε στην οικονομική κρίση, ούτε κανένα μάθημα από το πόσοι από εκείνους με το ίδιο πρόσχημα, την ενίσχυση της άμυνας, διαχειρίζονταν υπερβολικά αμυντικά κονδύλια αλλά στο τέλος βρέθηκαν σε δικαστικές περιπέτειες.
Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι στον παρόντα προϋπολογισμό ευημερούν οι αριθμοί και οι ρυθμοί ανάπτυξης. Δεν υπάρχει, επίσης, αμφιβολία ότι είναι ευχής έργον να καταγράφει η χώρα θετικούς και υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Ξέρετε, όμως, η δική μας διαφορά είναι ότι εμείς δεν θέλουμε να ευημερούν μόνο οι αριθμοί. Θέλουμε να ευημερούν και οι άνθρωποι. Θέλουμε οι δείκτες να έχουν θετικό αποτύπωμα στις ζωές των ανθρώπων.
Ξέρετε, λοιπόν, ότι στην Ελλάδα σύμφωνα με τη μελέτη του World Inequality Lab το κατώτατο 50% του πληθυσμού κατέχει το -2% του πλούτου της χώρας;
Δεν ακούσατε λάθος. Δηλαδή, ο μισός πληθυσμός έχει κατά μέσο όρο περισσότερο χρέος από ό,τι περιουσία. Αντίθετα, το ανώτατο 10% κατέχει λίγο πάνω από το 50% του συνολικού πλούτου. Αυτή είναι η εικόνα. Αυτό τι σημαίνει;
Αυτό σημαίνει ότι είναι ζωτική ανάγκη να αμβλυνθούν οι ανισότητες. Είναι ζωτική ανάγκη να βελτιωθεί αποφασιστικά η ζωή της μεγάλης πλειοψηφίας. Σημαίνει ότι πρέπει να αποκατασταθεί μια έστω στοιχειώδης κοινωνική δικαιοσύνη. Η κυβέρνηση όμως έχει χαράξει και κινείται στην εντελώς αντίθετη κατεύθυνση. Σύμφωνα με το ΙΝΕ της ΓΣΕΕ η έκρηξη της ακρίβειας έχει μειώσει την αγοραστική δύναμη του κατώτατου μισθού κατά τον περασμένο μήνα κατά 10%. Εξακολουθούμε, επίσης, να έχουμε τη μεγαλύτερη ανεργία στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι αποκλιμακώνεται. Και η πανδημία φαίνεται να έχει επιβαρύνει τα πιο δυναμικά κομμάτια του πληθυσμού μας. Συγκεκριμένα, το δεύτερο τρίμηνο του 2021 οι ηλικιακές ομάδες που υπέστησαν τη μεγαλύτερη μείωση απασχόλησης συγκριτικά με το δεύτερο τρίμηνο του 2019 ήταν αυτές μεταξύ είκοσι και σαράντα τεσσάρων χρόνων.
Εάν συνυπολογιστεί το κόστος διαβίωσης και το κόστος επιβάρυνσης από το ενοίκιο, τους τόκους ενυπόθηκου δανείου ή το κόστος συντήρησης της οικίας, τότε συμπεραίνουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του μέσου νοικοκυριού εισέρχεται σε αυτό που οι επιστήμονες ονομάζουν «ζώνη υλικής αποστέρησης». Σύμφωνα, επίσης, με το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ τα αποθέματα των ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα μειώθηκαν κατά 15,7% μετά την πολύ σημαντική ανάκαμψη που έχει συντελεστεί το 2015-2019. Η πλειονότητα των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων κατέγραψε σοβαρή μείωση του κύκλου εργασιών κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Μέσα σ’ αυτήν την πολύ δύσκολη κατάσταση –που εσείς δεν αναγνωρίζατε βεβαίως γιατί διαρκώς πανηγυρίζατε- πέρα από κάθε δημοσιονομική, οικονομική και αναπτυξιακή λογική φέτος αποφασίσατε να παγώσετε τις δαπάνες του ΕΣΠΑ, να κάνετε στάση πληρωμών στο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων. Τις πληρωμές, δηλαδή, που κατά το μεγαλύτερο μέρος τους είναι ευρωπαϊκοί πόροι με αποτέλεσμα χιλιάδες μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ανάδοχοι, κατασκευαστές, αγρότες, αυτοαπασχολούμενοι να παραμένουν απλήρωτοι. Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η μεγάλη ελπίδα για την επόμενη επταετία, τείνει να γίνει με την πολιτική σας μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία. Η συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων, δηλαδή οι μικρομεσαίες, είναι αποκλεισμένοι από τα 12,7 δισεκατομμύρια που θα κατευθυνθούν στην πραγματική οικονομία. Αποκλεισμένες από το Ταμείο, αποκλεισμένες από τον τραπεζικό δανεισμό, χωρίς ρευστότητα, γεμάτες χρέη. Πώς θα επιβιώσουν; Σας απασχολεί αυτό;
Ξέρετε, αυτή είναι η μεσαία τάξη, την οποία κάνατε σημαία ή μήπως ξαφνικά από εκεί που τους ονομάζατε ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, τώρα έχουν γίνει τα ζόμπι που πρέπει να φύγουν από τη μέση;
Και θέλω να σας θέσω ένα ακόμα θέμα, κρίσιμο θέμα: το θέμα της απορροφητικότητας των πόρων του ταμείου. Πέρυσι τέτοιο καιρό μας λέγατε ότι θα έχουμε απορρόφηση μέσα στο 2021 2,6 δισ. ευρώ, τον Ιούνιο στο μεσοπρόθεσμο από τα 2,6 πήγατε στο 1,6. Ποια είναι η απορροφητικότητα στο 2021; Είναι 150 εκατομμύρια ευρώ; Με αυτούς τους ρυθμούς, με αυτές τις αδυναμίες, θα είναι μεγάλη χαμένη ευκαιρία το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Όλα αυτά, όμως, δεν είναι ατύχημα. Είναι οι συνέπειες ενός δυισμού που επιβάλλεται ως μοντέλο στην οικονομία. Από τη μια, οι μεγάλες εισηγμένες εταιρείες παρουσιάζουν, πράγματι, βελτιωμένες επιδόσεις. Από την άλλη, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στενάζουν, το κόστος ζωής αυξάνεται, οι μισθοί παραμένουν καθηλωμένοι. Συρρικνώνεται η αγοραστική δύναμη. Αποτέλεσμα; Παρά την ανάπτυξη, τελικά οι ανισότητες όχι απλά δεν μειώνονται, αλλά διευρύνονται σε όλα τα επίπεδα. Πρόκειται για την επανάληψη της ίδιας συνταγής, με τα γνωστά αποτελέσματα, που πλήρωσε η χώρα με την πολυετή κρίση.
Και είναι -θα το επαναλάβω- το μοντέλο το παραγωγικό που πρέπει να αλλάξει. Ένα μοντέλο που επικράτησε επί δεκαετίες, εσωστρεφές, στηριγμένο στην ψευδαίσθηση εκείνης της περιόδου ότι τα μεγάλα έργα, η πιο εσωστρεφής οικονομία, η κατανάλωση μαζί με μαζικές ιδιωτικοποιήσεις, θα διασφαλίσουν τη ροή διεθνών κεφαλαίων». Δεν συνέβη αυτό. Και πού οδήγησε αυτό το μοντέλο; Στην κατάρρευση οδήγησε.
Με ψέματα, όμως, με εικονική πραγματικότητα, με λάσπη πολλές φορές στους αντιπάλους σας, με κακοπληρωμένη προπαγάνδα, με περιορισμό έως εξαφάνισης, θα έλεγα, κάθε αντίθετης άποψης στον δημόσιο διάλογο, αλλά και των γεγονότων που χαλάνε την εικόνα της κυβέρνησης, δεν μπορεί να προχωρήσει ο τόπος. Με την εγκαθίδρυση ενός καθεστώτος μονοφωνίας, θα έλεγα, που αναπαράγει μια εικόνα εικονικής πραγματικότητας, μακριά από τις ανάγκες και τις αγωνίες των πολιτών, δεν μπορεί να προχωρήσει ο τόπος. Και θέλετε δεν θέλετε, θα αναμετρηθείτε με την αλήθεια, με την πραγματικότητα. Γιατί το ψέμα έχει όρια. Το ψέμα έχει κοντά ποδάρια και η εξαπάτηση έχει όρια.
Είπατε, κύριε Μητσοτάκη στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης για την ακρίβεια: «Με τα μέτρα που ανακοίνωσα δεν θα αυξηθεί λογαριασμός στο ρεύμα παρά μονάχα δύο ευρώ». Και αναρωτιέμαι, δεν ξέρατε τι θα γίνει; Δεν ντραπήκατε να πείτε τέτοιο ψέμα; Δεν σκεφτήκατε ότι ο κόσμος θα πάρει τους λογαριασμούς και θα καταλάβει ότι δεν είναι δύο ευρώ. Αλλά μετά κάνατε κάτι ακόμα χειρότερο. Αντί να βγείτε και να πείτε «συγγνώμη, λάθος, πέσαμε έξω στην εκτίμησή μας», βγήκατε σε τηλεοπτική συνέντευξη και είπατε: «Ξέρετε κάτι, αν δεν είχα δώσει αυτές τις αυξήσεις, θα ήταν δέκα φορές μεγαλύτερος ο λογαριασμός που πήρατε στο ρεύμα». Ποια μέτρα αν δεν είχατε δώσει θα ήταν δέκα φορές μεγαλύτερος ο λογαριασμός; Τα 9 ευρώ; Τα 19 ευρώ, όταν οι λογαριασμοί έχουν αύξηση 100%, 120%; Σε ποιους νομίζετε ότι απευθύνεστε;
Και την ίδια αθλιότητα κάνατε και εδώ στη Βουλή, σχετικά με το δράμα της πανδημίας.
Σήμερα λοιπόν, κύριε Μητσοτάκη, νομίζω ότι χρωστάτε κάποιες απαντήσεις. Όχι σε μένα, στον ελληνικό λαό χρωστάτε απαντήσεις. Η χώρα δυστυχώς, δυστυχέστατα, ζει μια τραγωδία, βρίσκεται στις χειρότερες θέσεις της Ευρώπης σε θανάτους. Γιατί αδιαφορείτε για την ενίσχυση του ΕΣΥ; Γιατί αδιαφορείτε για την ενίσχυση της πρωτοβάθμιας φροντίδας; Και το ηθικά χειρότερο απ’ όλα, γιατί καταφεύγετε συνεχώς και συστηματικά σε ψέματα, εν μέσω μιας πρωτοφανούς τραγωδίας; Γιατί είπατε ψέματα μια και δύο και τρεις φορές ότι η πανδημία τελείωσε ή τελειώνει; Δεν το ξέρατε; Γιατί λέτε ψέματα ότι έχουμε μια πανδημία ανεμβολίαστων; Γιατί λέτε ψέματα για την κατάσταση στο ΕΣΥ και γιατί -το μεγάλο ερώτημα- μόλις πριν από δεκαπέντε μέρες είπατε ψέματα εδώ, από αυτό το Βήμα, για τους εκτός Μονάδων Εντατικής Θεραπείας ασθενείς;
Αφήσατε να εννοηθεί το τραγικό, το επικίνδυνο, θα πω εγώ, το αντιεπιστημονικό, θα πουν οι επιστήμονες, το επιπόλαιο, θα πει κάποιος ο οποίος σας παρακολουθεί, τελικά το ανήθικο, θα πει η κοινωνία, ότι είναι το ίδιο κάποιος να είναι να διασωληνωμένος μέσα στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, με τη φροντίδα της επιστήμης, όπως πρέπει, με τους γιατρούς από πάνω του και κάποιος να είναι διασωληνωμένος σε κάποιο ράντζο εκτός! Και είπατε ότι δεν έχετε στοιχεία που να δείχνουν το αντίθετο και ότι καμία έρευνα δεν το αποδεικνύει, ενώ είχατε στα χέρια σας για μήνες την αποκαλυπτική έρευνα όχι κάποιου τυχαίου, αλλά του πιο στενού σας συμβούλου.
Ειλικρινά, κύριε Μητσοτάκη, δεν ντρέπεστε; Δεν ντρέπεστε να λέτε ψέματα απέναντι στον ελληνικό λαό; Απέναντι σε αυτή την τραγωδία που βιώνει;
Μην απαντάτε σε εμένα! Απαντήστε στους συγγενείς των ανθρώπων που χάθηκαν.
Ακόμη και σήμερα, χθες το βράδυ, το ψέμα του ψέματος, ότι δήθεν δεν λάβατε εσείς γνώση της επιστημονικής μελέτης που έκαναν ο κ. Τσιόδρας και ο κ. Λύτρας και ψάχνετε τώρα να βρείτε ποιος θα τη φορτωθεί ότι την παρέλαβε. Τη μια ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Υγείας, την άλλη κάποιος υπουργός, την τρίτη ο κλητήρας του υπουργείου…
Τι είναι αυτά τα πράγματα; Εσείς δεν δηλώνατε στη συνέντευξη σας ότι ο κ. Τσιόδρας σας ενημερώνει τρεις φορές την εβδομάδα για όλα τα δεδομένα της πανδημίας; Τώρα τι θέλετε να μας πείτε; Ότι δεν σας ενημέρωσε για το πιο κρίσιμο θέμα, τα στοιχεία θνητότητας εκτός ΜΕΘ; Ότι δεν σας είπε ότι το 38,4% των θανάτων θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, εάν είχατε ενισχύσει το ΕΣΥ; Δεν σας είπε ότι το 87% όσων διασωληνώνονται εκτός ΜΕΘ δυστυχώς πεθαίνουν; Δεν σας είπε ότι υπάρχουν νοσοκομεία στην Αττική με 35% θνητότητα και άλλα στην Περιφέρεια με 80% και είχαμε και πέντε -αν δεν κάνω λάθος- με 100% θνητότητα; Δεν σας είπε ότι η θνητότητα στις ΜΕΘ στις ευρωπαϊκές χώρες είναι κατά μέσο όρο μεταξύ 25% και 35% πλέον, ενώ στην Ελλάδα 63,5%; Δεν σας είπε ότι ο αριθμός των διασωληνωμένων ξεπερνά τους τετρακόσιους;
Χάνουμε ασθενείς που κανονικά θα μπορούσαμε να τους είχαμε σώσει! Δεν το ξέρατε αυτό στις 4 Νοέμβρη, όταν δίνατε συνέντευξη σε τηλεοπτικό σταθμό και είχαμε 441 διασωληνωμένους. Είχαμε υπερβεί τους τετρακόσιους και λέγατε «δεν μας έχει ξεφύγει η πανδημία»; Δεν σας τα είπε;
Προσέξτε. Αν δεν τα ξέρατε, θα έπρεπε να παραιτηθείτε για εγκληματική και επικίνδυνη αμεριμνησία εν μέσω πανδημίας.
Εάν όμως τα ξέρετε και λέτε συνειδητά ψέματα, θα έπρεπε να παραιτηθείτε για επικίνδυνο κυνισμό.
Διαλέξτε ποιο από τα δύο και αποφασίστε!
Εγώ όμως σήμερα δεν ήρθα εδώ, για να σας θέσω ερωτήματα, διότι δεν έχω ερώτημα να σας θέσω, κύριε Μητσοτάκη. Είναι απολύτως βέβαιο ότι ξέρατε, αλλά δεν θέλατε να χαλάσει το αφήγημα της επιτυχίας των δήθεν χιλίων τριακοσίων κλινών, που είναι μαγική εικόνα –έχουμε 700 ασθενείς σε ΜΕΘ, έχουμε πληρότητα σχεδόν 100%. Το αφήγημα των δήθεν προσλήψεων που κάνατε, αλλά αποδείχτηκαν και αυτές μαγική εικόνα, αφού δεν είχατε προσωπικό να λειτουργήσει ούτε τις μονάδες και τις κλίνες που έγιναν δωρεά, όπως αυτές του «Ελλάδα 2021» στη Θεσσαλονίκη. Και το αφήγημα ότι πετύχατε. Γιατί ούτε θέλατε να παραδεχτείτε αυτά, που δεν σας τα λένε άνθρωποι του ΣΥΡΙΖΑ, το είχε δηλώσει ο καθηγητής κ. Βασιλακόπουλος ότι φτιάξατε κλίνες ΜΕΘ χωρίς προδιαγραφές, γι’ αυτό και είχαμε αυξημένη θνητότητα.
Αυτό δεν θέλατε να χαλάσει το αφήγημα και να δώσετε απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, γιατί αν τα παραδεχόσασταν όλα αυτά, θα παραδεχόσασταν ότι χάσαμε χιλιάδες συνανθρώπους μας που θα μπορούσαμε να είχαμε σώσει.
Είναι, λοιπόν, εγκληματικές αυτές οι πολιτικές ευθύνες. Εγκληματικές. Αλλά ακόμη πιο εγκληματικό είναι το ψέμα που τις συνοδεύει. Αυτό είναι ανήθικο.
Και είστε, κύριε Μητσοτάκη, ο ίδιος άνθρωπος που από αυτό εδώ το Βήμα στις πυρκαγιές απευθυνθήκατε σε εμένα, κοιτώντας με στα μάτια και μου είπατε «εσείς μετρούσατε φέρετρα, εμείς μετράμε στρέμματα», εσείς! Τώρα, αλήθεια, εσείς τι μετράτε, κύριε Μητσοτάκη; Τι μετράτε;
Σε οποιαδήποτε χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αν ένας πρωθυπουργός είχε διαπράξει αυτό το ατόπημα στο Κοινοβούλιο, δεν θα μπορούσε να σταθεί ούτε δευτερόλεπτο, αν δεν έβγαινε αμέσως μετά τις αποκαλύψεις να ζητήσει δημόσια συγγνώμη ή αν δεν παραιτείτο.
Όμως, εσείς είστε αθώος του αίματος, νίπτετε συνεχώς τας χείρας σας. Θεωρείτε ότι οι προστατευτικοί αερόσακοι των μέσων ενημέρωσης θα σας προστατεύουν για πάντα και δεν σας καίγεται καρφί.
Όμως, όλοι εμείς έχουμε μια υποχρέωση. Καλά κάνετε εσείς, αφού μπορείτε, το κάνετε. Όλοι εμείς οι υπόλοιποι έχουμε μια υποχρέωση μπροστά σε μια κοινωνία που σήμερα δοκιμάζεται από την πανδημία, από την ακρίβεια, από τον φόβο, την ανασφάλεια να απαντήσουμε σε ένα κρίσιμο ερώτημα χωρίς αυταπάτες, χωρίς ταλαντεύσεις.
Μπορεί να περιμένει κανείς από εσάς και την κυβέρνησή σας, κύριε Μητσοτάκη, κάτι καλύτερο; Ότι θα σκύψετε πάνω από τα βασανιστικά προβλήματα της κοινωνίας, ότι θα ακούσετε τις προτάσεις που σας διατυπώνουμε, ότι θα κατανοήσετε ότι η χώρα σέρνεται σε αδιέξοδα και σε τραγωδίες;
Η δικιά μας απάντηση είναι ξεκάθαρη: Όχι, δεν υπάρχει καμία ελπίδα ότι θα αλλάξετε.
Όλο το προηγούμενο διάστημα στο όνομα της σωτηρίας της ανθρώπινης ζωής όλη η Αντιπολίτευση -πρωτοφανές στα χρονικά του ελληνικού πολιτικού συστήματος- βάλαμε πλάτη, καταθέσαμε προτάσεις, παραμερίσαμε πολιτικές αντιπαραθέσεις.
Σήμερα, όμως, σχεδόν δύο χρόνια μετά, γίνεται φανερό ότι ακριβώς για τον λόγο που το κάναμε -και σωστά το κάναμε αυτό δύο χρόνια- που ήταν η ανθρώπινη ζωή, ακριβώς για αυτό τον λόγο σήμερα έχουμε χρέος την πολιτική αντιπαράθεση, να μην σας αφήσουμε να συνεχίσετε αυτό το έργο.
Εκμεταλλευτήκατε την πανδημία και την πίστωση χρόνου που σας έδωσε όλη η Αντιπολίτευση για να χτίσετε τον μύθο σας, όχι για να συνεργαστείτε με τις πολιτικές δυνάμεις για να προστατεύσουμε όλοι μαζί την ανθρώπινη ζωή. Εκμεταλλευτήκατε την πανδημία για να φτιάξετε ένα καθεστώς υποστήριξης στα ΜΜΕ με τα χρήματα των φορολογούμενων, αντί να κάνετε ουσιαστική καμπάνια για τον εμβολιασμό. Εκμεταλλευτήκατε την πανδημία για να στήσετε ένα πρωτοφανές καθεστώς απευθείας αναθέσεων. Στο πρώτο δεκαοκτάμηνο της πανδημίας έχουμε ρεκόρ απευθείας αναθέσεων. Οι απευθείας αναθέσεις και τα χρήματα που δόθηκαν σε κλειστούς διαγωνισμούς είναι 4,9 δισεκατομμύρια ευρώ! Είναι 4,9 δισεκατομμύρια ευρώ με εταιρείες φίλων που φτιάχνονταν τρεις μέρες πριν πάρουν τη δουλειά οι εταιρείες. Τρεις μέρες πριν τις έφτιαχναν!
Ποτέ άλλοτε στη χώρα δεν υπήρξε τόσο ανεξέλεγκτη διαφθορά με την εμπλοκή της ίδιας της ανώτατης εξουσίας, όπως καλά είπε από αυτό εδώ το Βήμα η αείμνηστη Φώφη Γεννηματά: «Μαξίμου ΑΕ».
Η κυβέρνησή σας αποδείχθηκε αναποτελεσματική και ανίκανη να διαχειριστεί τα μεγάλα προβλήματα της χώρας. Αποδείχθηκε, επίσης, αυταρχική. Αποδείχθηκε αδιάφορη στις αγωνίες της μεγάλης κοινωνικής πλειοψηφίας. Αποδείχθηκε ανήθικη. Αποδείχτηκε επικίνδυνη.
Θα έφτανε μόνο αυτή η έρευνα, η αγνόηση των ειδικών, που κόστισε χιλιάδες ζωές, αλλά και τα ψέματα που ακολούθησαν, για να παραιτηθεί οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή κυβέρνηση. Ξέρετε κάτι; Όλο το προηγούμενο διάστημα –και το έλεγα στις ομιλίες μου- αναρωτιόμουν αν μπορείτε και αν θέλετε. Τους τελευταίους μήνες, ειδικά μετά το καλοκαίρι και τις πυρκαγιές, έγινε φανερό ότι δεν μπορείτε. Τώρα, μετά το γεγονός αυτό, είναι πλέον φανερό ότι δεν θέλετε. Και δεν μπορείτε και δεν θέλετε!
Στις δημοκρατίες, όμως, δεν υπάρχουν αδιέξοδα. Γιατί σας ερωτώ: Με ποια αξιοπιστία, κύριε Μητσοτάκη, εσείς με αυτά τα ψέματα που είπατε δημοσίως, που κόστισαν χιλιάδες ζωές, θα δώσετε τη μάχη στο πέμπτο κύμα της πανδημίας που έρχεται την επόμενη άνοιξη;
Με ποια στρατηγική θα δώσετε εσείς στήριγμα στην κοινωνία, που υποφέρει από την ακρίβεια, στις επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά που ζούνε στο σύνδρομο της τρίτης εβδομάδας; Τελειώνει ο μισθός την τρίτη εβδομάδα!
Σας παραδώσαμε μια χώρα που με σκληρή δουλειά, με θυσίες καταφέραμε να επαναφέρουμε την κανονικότητα και σε δυόμισι χρόνια η δική σας κανονικότητα είναι μια νέα διαρκής κρίση.
Έχετε, όμως, σήμερα, κύριε Μητσοτάκη, μια ευκαιρία, για να μην αγωνιούν και οι Βουλευτές σας. Έχετε μια ευκαιρία και μια δυνατότητα! Φανείτε αντάξιος της ευθύνης. Να σταθείτε σε αυτό εδώ το Βήμα και αντί για δικαιολογίες και ψέματα, αντί για ύβρεις προς τους πολιτικούς αντιπάλους, να φερθείτε έντιμα και να δώσετε διέξοδο στο αδιέξοδο. Να παραιτηθείτε, κύριε Μητσοτάκη!
Είναι η μόνη διέξοδος στο αδιέξοδο. Να παραιτηθείτε και να προκηρύξετε εκλογές. Να προκηρύξετε εκλογές! Να δώσετε τη δυνατότητα στη λαϊκή ετυμηγορία να δώσει διέξοδο!
Πατάτε, δυόμισι χρόνια τώρα, στον λαιμό της χώρας, στηριζόμενοι σε χορηγούμενα με κρατικό χρήμα μέσα ενημέρωσης και σε αποτελέσματα δημοσκοπήσεων! Ιδού η Ρόδος, λοιπόν. Ιδού η Ρόδος!
Σας ζητάμε να δώσετε λύση. Αποτύχατε να διαχειριστείτε τις κρίσεις. Είστε όχι μόνο ανεπαρκής, αλλά και επικίνδυνος. Είστε μια κυβέρνηση ενόχων. Ως εδώ, λοιπόν!
Σας ζητώ, σας ζητούμε να δώσετε το δικαίωμα στον ελληνικό λαό να σας κρίνει, για να ξεφύγει η χώρα από τον κλοιό της πολιτικής σας, για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη, για να δώσουμε ενωμένοι τη μάχη της πανδημίας, για να θεμελιώσουμε ανάκαμψη και προοπτική για όλους, με κριτήρια δικαιοσύνης και αλληλεγγύης!
Ξέρετε κάτι; Δεν το ζητώ, κύριε Μητσοτάκη, μόνο από σας. Το ζητώ πρωτίστως, θα έλεγα, από αυτούς που μας παρακολουθούν σήμερα. Από την ελληνική κοινωνία το ζητώ!
Καλώ τις Ελληνίδες και τους Έλληνες να αντισταθούν σε αυτήν την πολιτική, να αντισταθούν στην αλαζονεία, να αντισταθούν στη διαφθορά και στη φθορά που εκπροσωπείτε!
Καλώ τις Ελληνίδες και τους Έλληνες να απαιτήσουν να φύγει η κυβέρνηση των ενόχων!
Καλώ τις Ελληνίδες και τους Έλληνες να επιβάλουν το συνταγματικό τους καθήκον και δικαίωμα να αποφασίσουν για το αύριο. Γιατί υπάρχει ελπίδα στον τόπο. Υπάρχει ο δρόμος της προστασίας και της αξιοπρέπειας, της προστασίας της ζωής και της αξιοπρέπειας.
Η δημοκρατική και προοδευτική παράταξη θα κάνει και πάλι το καθήκον της απέναντι στην ιστορία. Είμαστε εδώ αποφασισμένοι, με όραμα, με σχέδιο να εξασφαλίσουμε αυτό το αύριο της προόδου.
Και θέλουμε και μπορούμε! Και μαζί με την κοινωνία θα το πετύχουμε!
ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΕ ΓΕΡΑΠΕΤΡΙΤΗ:
Έχετε αναλάβει να είστε αντ’ αυτού του κ. Μητσοτάκη και κάθε φορά που ομιλώ, έρχεστε να απαντήσετε σε μένα. Έβαλε και ο Πρόεδρος της Βουλής σήμερα, απ’ ό,τι είδα για πρώτη φορά σε συνθήκες προϋπολογισμού, δύο ανάμεσα σε μένα και τον πρωθυπουργό. Άλλες φορές είναι μόνο ο υπουργός Οικονομικών…
Όμως, θέλω να σας πω ένα πράγμα, κύριε Γεραπετρίτη. Δεν είστε Αρχηγός κόμματος, για να έχω εγώ υποχρέωση να κάθομαι να σας ακούω και να σας απαντώ.
Και δεν είστε ούτε καν εκλεγμένος με την ψήφο του ελληνικού λαού σ’ αυτό το Κοινοβούλιο!
Όταν πάρετε την ψήφο του ελληνικού λαού, να έχετε το θάρρος και το θράσος να απαντάτε στον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης και στους πολιτικούς σας αντιπάλους!
Και κάτι ακόμα. Γι’ αυτό και σας ζητώ να ανακαλέσετε αυτή τη φράση. Δεν είμαι υποχρεωμένος ούτε να σας ακούσω ούτε να σας απαντήσω. Θα ακούσω τον Αρχηγό σας.
Και κάτι τελευταίο, κύριε Γεραπετρίτη. Εσείς που ήσασταν αυτός ο οποίος δηλώσατε ότι ακόμα και πέντε χιλιάδες ΜΕΘ να είχαμε, το ίδιο ακριβώς θα ήταν, είστε σήμερα υποχρεωμένος να δώσετε απαντήσεις στον ελληνικό λαό, αντί να μας κουνάτε το δάκτυλο!
Φωτογραφίες: ΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ / EUROKINISSI
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία πλοήγησης και να αναλύουμε την επισκεψιμότητα της ιστοσελίδας μας. Με την παραμονή σας στην ιστοσελίδα, αποδέχεστε τη χρήση cookies όπως αυτή περιγράφεται στην Πολιτική CookiesΟΚ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου