Η αυξανόμενη απειλή του πυρηνικού πολέμου
Στο φόντο των πολιτικών, στρατιωτικών και οικονομικών μηχανορραφιών γύρω από τη συνεχιζόμενη ρωσο-ουκρανική σύγκρουση βρίσκεται η διαρκώς παρούσα απειλή πυρηνικού πολέμου. Πολλοί ειδικοί και υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στη Δύση βλέπουν αυτή την απειλή ως υπερβολική, πιστεύοντας, για παράδειγμα, ότι η Ρωσία μπλοφάρει όταν μιλά για την εφαρμογή του πυρηνικού της δόγματος ως απάντηση στην επέμβαση του ΝΑΤΟ στην Ουκρανία. Αλλά η απειλή του πυρηνικού πολέμου είναι πραγματική και αυξάνεται.
Ο κόσμος αντιμετωπίζει μεγαλύτερη απειλή πυρηνικής σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας από οποιαδήποτε άλλη στιγμή μετά την Κρίση των Πυραύλων της Κούβας του 1962. Από πολλές απόψεις, ο σημερινός κίνδυνος είναι πιο οξύς, δεδομένου ότι τότε οι μηχανισμοί της διπλωματίας που βοήθησαν στην αποτροπή του πολέμου είναι δεν αρραβωνιάστηκαν σήμερα. Επιπλέον, τον Οκτώβριο του 1962, η κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών δεν είχε ακόμη φθάσει σε πλήρη άνοδο - τα όπλα που είχαν οι δύο πυρηνικά οπλισμένοι αντίπαλοι τότε ήταν ωχρά σε ποσότητα, ποιότητα και φονικότητα στα οπλοστάσια που υπάρχουν σήμερα.
Και ενώ το μέγεθος των σημερινών οπλοστασίων έχει μειωθεί σημαντικά από την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου, η θεσμική «μυϊκή μνήμη» που υπάρχει τόσο στις ΗΠΑ όσο και στη Ρωσία από εκείνη την εποχή καθιστά εφικτό τον γρήγορο επανεξοπλισμό των πυρηνικών οπλοστασίων όταν οι περιορισμοί που επιβλήθηκε από την τελευταία εναπομείνασα συνθήκη ελέγχου των όπλων - τη συνθήκη New Start του 2010 - λήγει στις 4 Φεβρουαρίου 2026. Πράγματι, οι ΗΠΑ έχουν ήδη μιλήσει για πυρηνικό επανεξοπλισμό «χωρίς περιορισμούς» μόλις αρθούν τα ανώτατα όρια της συνθήκης.
Η θέα από τις ΗΠΑ
Στην Ανασκόπηση της Πυρηνικής Θέσης του 2010, η κυβέρνηση του Προέδρου Μπαράκ Ομπάμα απομάκρυνε τον ρόλο των πυρηνικών όπλων στη στρατηγική ασφαλείας των ΗΠΑ περιορίζοντας τα πυρηνικά απρόοπτα στην αποτροπή μιας εχθρικής πυρηνικής επίθεσης. Απομακρύνθηκε από την πιο επεκτατική στάση που διακηρύχθηκε στην Πυρηνική στάση του 2002 που δημοσιεύτηκε από την κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους, η οποία επέτρεπε την προληπτική χρήση πυρηνικών όπλων σε ένα μη πυρηνικό σενάριο. Αλλά η αναθεώρηση της πυρηνικής στάσης του 2018 που διεξήχθη υπό τον τότε Πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ επέστρεψε στην πολιτική της εποχής Μπους, επιτρέποντας την πιθανή χρήση του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ για την αποτροπή «σημαντικών μη πυρηνικών στρατηγικών επιθέσεων».
Το 2020, ο τότε υποψήφιος για την προεδρία Τζο Μπάιντεν δήλωσε ότι, εάν εκλεγόταν, θα εφάρμοζε μια πολιτική όπου η αποτροπή μιας πυρηνικής επίθεσης θα πρέπει να είναι και πάλι ο μοναδικός σκοπός του πυρηνικού οπλοστασίου των ΗΠΑ. Ωστόσο, η αναθεώρηση της πυρηνικής στάσης του 2022 της κυβέρνησης Μπάιντεν παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό αμετάβλητη από την έκδοση του Τραμπ το 2018.
Αυτό σημαίνει, στην πραγματικότητα, ότι οι ΗΠΑ έχουν σήμερα μια πυρηνική πολιτική που ενσωματώνει σενάρια όπου νέες πυρηνικές κεφαλές «χαμηλής απόδοσης» σε βαλλιστικούς πυραύλους που εκτοξεύονται από υποβρύχιο Trident θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν προληπτικά για την επιβολή μοντέλων αποτροπής που βασίζονται στην έννοια της «κλιμάκωσης για αποκλιμάκωση». .» Με απλά λόγια, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν πυρηνικά όπλα για να αναγκάσουν έναν αντίπαλο ή εχθρό να υποχωρήσει από ενέργειες που δεν περιλαμβάνουν τη χρήση πυρηνικών όπλων. Οι ΗΠΑ έχουν τονίσει την προσανατολισμένη προς τα εμπρός πυρηνική στάση τους καθησυχάζοντας τους συμμάχους τους - ειδικά στο ΝΑΤΟ - ότι η αμερικανική πυρηνική ομπρέλα είναι βιώσιμη σε περιόδους κρίσης.
Η σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, η οποία έχει εξελιχθεί σε μια de facto σύγκρουση πληρεξουσίου μεταξύ ΝΑΤΟ και Ρωσίας, έχει εγείρει το φάσμα της άμεσης πυρηνικής αντιπαράθεσης μεταξύ της υπερατλαντικής συμμαχίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας για πρώτη φορά μετά τον Ψυχρό Πόλεμο. Το ΝΑΤΟ έχει δώσει αυξημένη έμφαση στον ρόλο των πυρηνικών όπλων σε οποιοδήποτε ενδεχόμενο σενάριο σύγκρουσης με τη Ρωσία και πρόσφατα συζήτησε τη δυνατότητα τοποθέτησης έως και 24 βομβών B-61 που παρέχονται από τις ΗΠΑ σε επιχειρησιακή κατάσταση, που σημαίνει ότι θα μπορούσαν να φορτωθούν σε ειδικά σχεδιασμένα αεροσκάφη του ΝΑΤΟ για χρησιμοποιήστε σε μια στιγμή. Αυτό θα καθιστούσε κάθε εκτόξευση αεροσκάφους που χαρακτηρίζονται από πυρηνική ενέργεια ισοδύναμη με πιθανή πυρηνική επίθεση στο μυαλό της ρωσικής κυβέρνησης.
Η ρωσική απάντηση
Το ρωσικό πυρηνικό δόγμα παρέμεινε σε μεγάλο βαθμό συνεπές από τότε που ανακοινώθηκε για πρώτη φορά δημόσια το 2010. Βάσει αυτού, η Μόσχα διατηρεί το δικαίωμα να χρησιμοποιεί πυρηνικά όπλα όχι μόνο ως απάντηση στη χρήση πυρηνικών όπλων ή άλλων τύπων όπλων μαζικής καταστροφής κατά της Ρωσίας ή των συμμάχων της , αλλά και σε περίπτωση επίθεσης με συμβατικές δυνάμεις που απειλεί την υπαρξιακή επιβίωση της Ρωσίας.
Το όριο φάνηκε να μειώνεται μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, όταν η Μόσχα συνέδεσε το πυρηνικό της οπλοστάσιο με πιθανές ρωσικές αντιδράσεις στις επεμβάσεις των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ. Έκτοτε, η κατάσταση έχει μετατραπεί περαιτέρω, με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ να υιοθετούν μια στάση πολιτικής που επιδιώκει τη «στρατηγική ήττα» της Ρωσίας στην Ουκρανία. Επί του παρόντος, οι παράμετροι για μια τέτοια ήττα περιλαμβάνουν την έξωση της Ρωσίας από πέντε ουκρανικά εδάφη που έχει προσαρτήσει. Η Ρωσία έχει απορρίψει κάθε προσπάθεια των ΗΠΑ να συμμετάσχουν σε συνομιλίες για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων, εφόσον η επίσημη πολιτική των ΗΠΑ είναι η στρατηγική τους ήττα.
Η Ρωσία ανταποκρίθηκε στις αλλαγές στην πυρηνική στάση των ΗΠΑ όλα αυτά τα χρόνια εκσυγχρονίζοντας τις στρατηγικές πυρηνικές δυνάμεις της και επεκτείνοντας την πυρηνική της ομπρέλα στη Λευκορωσία, όπου έχει εφαρμόσει ένα πρόγραμμα ανταλλαγής πυρηνικών όπλων. Η Μόσχα πιστεύει ότι η απόφαση της κυβέρνησης Μπάιντεν να αφήσει αμετάβλητη την Πυρηνική Θέση του 2018, σε συνδυασμό με την πιθανή απόφαση του ΝΑΤΟ να τοποθετήσει 24 βόμβες B-61 σε επιχειρησιακή κατάσταση, μειώνει το όριο των ΗΠΑ για τη χρήση πυρηνικών όπλων. Η Ρωσία αντέδρασε ανακοινώνοντας τον Ιούνιο του 2024 ότι θα αναλάμβανε μια επανεξέταση της δικής της πυρηνικής στάσης για να δει εάν και αυτή έπρεπε να μειώσει το όριο της. Η Μόσχα ακολούθησε αυτή την ανακοίνωση με ασκήσεις πλήρους κλίμακας των τακτικών πυρηνικών δυνάμεών της στη Λευκορωσία στις αρχές Ιουλίου 2024.
Ο παράγοντας Ευρώπη
Ο κίνδυνος ενός κόσμου χωρίς συμφωνίες ελέγχου των όπλων είναι προφανής. Αρκεί να δούμε τον αντίκτυπο της απόφασης των ΗΠΑ το 2018 να αποχωρήσουν από τη συνθήκη Ενδιάμεσων Πυρηνικών Δυνάμεων (INF) του 1987, μια συμφωνία ορόσημο που εξάλειψε την πιο αποσταθεροποιητική κατηγορία πυρηνικών όπλων στον κόσμο εκείνη την εποχή από τις ΗΠΑ και τη Σοβιετική/ Ρωσικά οπλοστάσια — πύραυλοι με βεληνεκές μεταξύ 500 και 5.500 χιλιομέτρων. Οι ΗΠΑ, μαζί με τη Γερμανία, πρόσφατα ανακοίνωσαν ότι θα ξεκινήσουν την αναδιάταξη πυραύλων μέσου βεληνεκούς στην Ευρώπη το 2026. Σε απάντηση, η Ρωσία δήλωσε ότι θα ξαναρχίσει την παραγωγή πυραύλων μέσου βεληνεκούς και θα συνδυάσει την ανάπτυξη των ΗΠΑ με τους δικούς της.
Η επανεμφάνιση στην Ευρώπη των όπλων που προηγουμένως απαγορευόταν βάσει της πλέον ανενεργής συνθήκης INF δεν θα επέβαλλε απλώς εκ νέου την υπαρξιακή απειλή που αντιπροσώπευαν αυτά τα όπλα όταν αναπτύχθηκαν αρχικά στη δεκαετία του 1980, αλλά θα την επέκτεινε εκθετικά. Τα νέα συστήματα μεσαίου βεληνεκούς θα περιλαμβάνουν υπερηχητικούς πυραύλους που, δεδομένης της ταχύτητας και της ακρίβειάς τους, ουσιαστικά εξασφαλίζουν την καταστροφή του στόχου τους μέσα σε λίγα λεπτά από την εκτόξευση. Το δυναμικό πρώτου χτυπήματος αυτών των όπλων σημαίνει ότι ένας αντίπαλος πρέπει να έχει τη δική του ικανότητα αντιποίνων έτοιμη για απόκριση τριχωτής σκανδάλης.
Η πιθανή ανάπτυξη πυρηνικά οπλισμένων πυραύλων κρουζ και υπερηχητικών πυραύλων από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη το 2026, σε συνδυασμό με την πιθανή απάντηση της Ρωσίας, υποτάσσει ουσιαστικά τα υφιστάμενα πρωτόκολλα για τη χρήση στρατηγικών πυρηνικών όπλων των ΗΠΑ σε ευρωπαϊκά ενδεχόμενα. Ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε πρόσφατα ότι εφόσον οι νέοι πύραυλοι μέσου βεληνεκούς θα απειλήσουν τη στρατηγική υποδομή διοίκησης και ελέγχου της Ρωσίας, δεν υπάρχει διαφορά από τη ρωσική προοπτική μεταξύ μιας ευρωπαϊκής σύγκρουσης και μιας σύγκρουσης ΗΠΑ-Ρωσίας.
Τα τρέχοντα πρωτόκολλα σχετικά με την απελευθέρωση πυρηνικών όπλων και από τις δύο πλευρές προβλέπουν μια περίοδο 15 έως 30 λεπτών για την εκτελεστική αναθεώρηση, διαβούλευση και έγκριση οποιασδήποτε απελευθέρωσης πυρηνικών όπλων. Ωστόσο, σε ένα μελλοντικό σενάριο που περιλαμβάνει υπερηχητικούς πυραύλους με βάση την Ευρώπη, ο χρόνος μεταξύ της εκτόξευσης και της πρόσκρουσης ενός αμερικανικού υπερηχητικού πυραύλου μέσου βεληνεκούς θα είναι μικρότερος από 10 λεπτά. Ο διαθέσιμος χρόνος για συζήτηση θα μειωθεί σε λιγότερο από έξι λεπτά — δεν αφήνει χρόνο για εκτελεστικό συντονισμό βάσει πρωτοκόλλου και εξέταση επιλογών.
Εν ολίγοις, η ανάπτυξη πυραύλων μεσαίου βεληνεκούς στην Ευρώπη θα έφερνε και τις δύο πλευρές σε μια θέση όπου οποιαδήποτε ύποπτη εκτόξευση πυραύλων θα αντιμετωπίζεται ως πραγματική κατά την ανίχνευση, και ως εκ τούτου θα πυροδοτούσε ένα άμεσο πλήγμα αντιποίνων.
Όπως έχουν τα πράγματα, το 2026, οποιοδήποτε λάθος, λανθασμένος υπολογισμός ή λάθος εκτίμηση είτε από τις ΗΠΑ, είτε από το ΝΑΤΟ είτε τη Ρωσία θα μπορούσε -και πιθανότατα θα προκαλούσε την προκοπή από το άλλο μέρος. Ενώ οι πυρηνικοί σχεδιαστές στις ΗΠΑ πιστεύουν ότι υπάρχουν σενάρια στα οποία μια περιορισμένη πυρηνική σύγκρουση θα μπορούσε να περιοριστεί στην Ευρώπη, το ρωσικό πυρηνικό δόγμα υποστηρίζει ότι οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών όπλων εναντίον ρωσικού εδάφους θα απαντηθεί με μια γενική πυρηνική επίθεση χρησιμοποιώντας το σύνολο της στρατηγικής της πυρηνικό οπλοστάσιο. Ως εκ τούτου, οποιοδήποτε σενάριο που εμπεριέχει την απειλή ενός πρώτου πυρηνικού χτυπήματος με βάση την Ευρώπη κατά της Ρωσίας θα μπορούσε να κλιμακωθεί γρήγορα σε μια γενική πυρηνική ανταλλαγή — εν ολίγοις, σε ένα παγκόσμιο γεγονός εξόντωσης.
Ο Scott Ritter είναι πρώην αξιωματικός πληροφοριών του Σώματος Πεζοναυτών των ΗΠΑ, του οποίου η υπηρεσία για μια 20ετή καριέρα περιελάμβανε περιοδείες υπηρεσίας στην πρώην Σοβιετική Ένωση εφαρμόζοντας συμφωνίες ελέγχου των όπλων, υπηρετώντας στο επιτελείο του στρατηγού των ΗΠΑ Norman Schwarzkopf κατά τη διάρκεια του πολέμου του Κόλπου και αργότερα ως επικεφαλής επιθεωρητής όπλων στον ΟΗΕ στο Ιράκ από το 1991-98. Οι απόψεις που εκφράζονται σε αυτό το άρθρο είναι αυτές του συγγραφέα. συγγραφέα.
