Μούρσελ ΝτογρούλΟ Κινέζος Πρόεδρος Xi Jinping παρουσίασε την Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Διακυβέρνησης (GGI) στην πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) , παρουσιάζοντάς την ως ένα νέο πλαίσιο για μια πιο δίκαιη και πιο συμπεριληπτική διεθνή συνεργασία.
Τοποθετούμενη τόσο ως «μεταρρυθμιστής» όσο και ως «προστάτης» της παγκόσμιας τάξης, η Κίνα παρουσιάζει την GGI ως τον τέταρτο σημαντικό πυλώνα εξωτερικής πολιτικής μετά την Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Ανάπτυξης, την Πρωτοβουλία Παγκόσμιας Ασφάλειας και την Πρωτοβουλία Παγκόσμιου Πολιτισμού.
Εν μέσω γεωπολιτικής αβεβαιότητας και μείωσης της εμπιστοσύνης στις καθιερωμένες δομές εξουσίας, η Κίνα παρουσίασε το όραμά της για έναν πιο δίκαιο κόσμο με τη μορφή μιας πρωτοβουλίας.
Το GGI επαναπροσδιορίζει τις αρχές που διέπουν τη διεθνή δέσμευση. Πέντε βασικές έννοιες διέπουν αυτήν την προσέγγιση: κυρίαρχη ισότητα, σεβασμός του διεθνούς δικαίου, γνήσια πολυμερής προσέγγιση, ανθρωποκεντρική προσέγγιση και δέσμευση για πρακτικά αποτελέσματα.
Σύμφωνα με το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών, αυτές οι ιδέες δεν αποσκοπούν στην αντικατάσταση του ισχύοντος συστήματος, αλλά μάλλον στη βελτίωσή του καθιστώντας τους παγκόσμιους θεσμούς πιο αντιπροσωπευτικούς, πιο ευέλικτους και πιο δίκαιους.
Το GGI στοχεύει στον εκσυγχρονισμό του παγκόσμιου θεσμικού συστήματος, απομακρύνοντάς το από τη μονομερή προσέγγιση και την ιδεολογική αντιπαράθεση.
Η εισαγωγή του GGI αντικατοπτρίζει την αναγνώριση ότι η υπάρχουσα τάξη πραγμάτων, η οποία διαμορφώθηκε σε μεγάλο βαθμό μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν είναι πλέον ικανή να διαχειριστεί τις σημερινές πολύπλοκες παγκόσμιες προκλήσεις.
Οι παγκόσμιες προκλήσεις όπως η κλιματική κρίση, η ψηφιακή διακυβέρνηση και η οικονομική ανισότητα απαιτούν συνεργασία και μεταρρύθμιση.
Το μήνυμα της Κίνας είναι ότι καμία χώρα μεμονωμένα δεν πρέπει να κυριαρχεί στη διαδικασία μεταρρυθμίσεων και ότι όλα τα κράτη, ανεξάρτητα από το μέγεθος ή τον πλούτο τους, αξίζουν λόγο στη διαμόρφωση των παγκόσμιων αποτελεσμάτων.
Μια έγκαιρη παρέμβαση
Η χρονική στιγμή της έναρξης του GGI είναι σημαντική. Το 2025 σηματοδοτεί την 80ή επέτειο του ΟΗΕ, προσφέροντας μια ευκαιρία για παγκόσμιο προβληματισμό.
Η εμφάνιση του GGI υπογραμμίζει τη βαθύτερη αλήθεια ότι οι μεταπολεμικοί θεσμοί του κόσμου δεν είναι πλέον κατάλληλοι για τον σκοπό τους.
Όπως τονίζεται σε αυτό το βιβλίο από έναν Τούρκο ακαδημαϊκό , τα πλαίσια που θεσπίστηκαν μετά το 1945 και κάποτε γιορτάζονταν ως εγγυητές της ειρήνης και της ευημερίας αγωνίζονται τώρα να αντιμετωπίσουν τις πολύπλευρες κρίσεις του 21ου αιώνα.
Το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, για παράδειγμα, συχνά παραλύεται από το δικαίωμα βέτο των πέντε μόνιμων μελών του, εμποδίζοντάς το να αντιμετωπίσει σημαντικές συγκρούσεις όπως ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία και η γενοκτονία του Ισραήλ στη Γάζα.
Αυτό έχει τροφοδοτήσει την παγκόσμια απογοήτευση και έχει αναζωπυρώσει τις εκκλήσεις για μεταρρυθμίσεις.
Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν υποστηρίζει εδώ και καιρό ότι ο ΟΗΕ πρέπει να εξελιχθεί πέρα από τη στενή εξουσία των ιδρυτικών του δυνάμεων, δηλώνοντας περίφημα ότι « ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από πέντε ».
Η κριτική του βρίσκει απήχηση στο GGI της Κίνας, το οποίο επιδιώκει επίσης να δημιουργήσει ένα πιο συμπεριληπτικό και αντιπροσωπευτικό σύστημα.
Ο ΠΟΕ, που κάποτε αποτελούσε τον πυρήνα της παγκόσμιας οικονομικής συνεργασίας, έχει χάσει την επιρροή του εν μέσω σημαντικών διαφορών για τις εξουσίες και της αποτυχίας του να ενημερώσει τους εμπορικούς κανόνες.
Εν τω μεταξύ, η κατάρρευση βασικών συνθηκών ελέγχου των όπλων, όπως η INF , και η διάβρωση των συμφωνιών μη διάδοσης έχουν εγείρει φόβους για μια νέα κούρσα εξοπλισμών.
Στο πλαίσιο ενός κενού ηγεσίας και νομιμοποίησης, η GGI της Κίνας αποκτά σημασία προωθώντας τον ανανεωμένο διάλογο και την κοινή ασφάλεια ως εναλλακτική λύση στις αντιπαλότητες τύπου Ψυχρού Πολέμου.
Ο πολιτικός συμβολισμός είναι εξίσου σαφής. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεχίζουν να αποσύρονται από τις παγκόσμιες δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει στο πλαίσιο της πολιτικής «Πρώτα η Αμερική» του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ .
Καθώς η Ουάσινγκτον υποχωρεί, το Πεκίνο κάνει ένα βήμα μπροστά. Το GGI είναι μια υπολογισμένη απάντηση στο κενό στην παγκόσμια ηγεσία, ιδίως εντός θεσμών που κάποτε καθοδηγούνταν από δυτικές δυνάμεις.
Η πρωτοβουλία « δεν επιδιώκει να δημιουργήσει ένα εναλλακτικό σύστημα », αλλά μάλλον στοχεύει στην ενίσχυση των μηχανισμών της τρέχουσας παγκόσμιας τάξης, αντιμετωπίζοντας τρία βασικά ζητήματα: την υποεκπροσώπηση του Παγκόσμιου Νότου, τη διάβρωση της εξουσίας του ΟΗΕ και την αναποτελεσματικότητα της εφαρμογής.
Το μήνυμα είναι ότι η παγκόσμια διακυβέρνηση δεν μπορεί να παραμείνει προνόμιο λίγων εκλεκτών, αλλά πρέπει να εξελιχθεί ώστε να αντικατοπτρίζει την τρέχουσα πολυπολική πραγματικότητα.
Μια περιφερειακή στρατηγική για την Κίνα
Το GGI δεν είναι μόνο ένα παγκόσμιο όραμα, αλλά και μια περιφερειακή στρατηγική. Στην Ασία, όπου η Κίνα αντιμετωπίζει τόσο ευκαιρίες όσο και περιορισμούς, η πρωτοβουλία θα μπορούσε να μεταμορφώσει τη φύση των σχέσεων του Πεκίνου με τους γείτονές του.
Για τη Νοτιοανατολική Ασία, το GGI παρέχει ένα πλαίσιο που δίνει έμφαση στη συνεργασία και τη διαβούλευση έναντι της κυριαρχίας. Παρουσιάζοντας τη διακυβέρνηση ως μια συνεργατική διαδικασία και όχι ως ανταγωνισμό, το GGI θα μπορούσε να βοηθήσει το Πεκίνο να αντιμετωπίσει τις ανησυχίες σχετικά με την άνοδό του.
Στην Κεντρική Ασία , η πρωτοβουλία συμπληρώνει τη μακροπρόθεσμη οικονομική παρουσία της Κίνας μέσω της Πρωτοβουλίας «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (BRI) . Τα δύο έργα είναι αλληλένδετα, με την BRI να επικεντρώνεται στις υποδομές και την GGI να επικεντρώνεται στους θεσμούς.
Αυτό επιτρέπει στο Πεκίνο να παρουσιάσει τον εαυτό του ως συνεργατικό και αναπτυξιακό ηγέτη, εδραιώνοντας έτσι την επιρροή του μέσω του διαλόγου και της οικονομικής αλληλεξάρτησης.
Και η υποστήριξη της Ρωσίας για το GGI είναι αξιοσημείωτη, καθώς ευθυγραμμίζεται με το όραμα της Μόσχας για μια πολυπολική παγκόσμια τάξη και ενισχύει τις περιφερειακές και παγκόσμιες πρωτοβουλίες της Κίνας στο πλαίσιο αυτής της αναδυόμενης συνεργασίας.
Το GGI δεν μπορεί να γίνει κατανοητό μεμονωμένα. Αντίθετα, αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου ιδεολογικού πλαισίου που συνδέει τις βασικές διπλωματικές και αναπτυξιακές πρωτοβουλίες της Κίνας εντός της δομής της μεγάλης στρατηγικής της.
Ενώ η BRI επικεντρώθηκε στη φυσική συνδεσιμότητα, η GGI αντιπροσωπεύει την εννοιολογική συνδεσιμότητα. Πρόκειται για μια προσπάθεια της Κίνας να κατασκευάσει μια ηθική και θεσμική υποδομή που θα νομιμοποιήσει την ηγεσία της.
Ενώ η BRI συνδέει τις οικονομίες, η GGI συνδέει τις αξίες. Και οι δύο πρωτοβουλίες στοχεύουν στη σύνδεση των χωρών σε δίκτυα αλληλεξάρτησης, αν και με σαφή εστίαση στη διακυβέρνηση, την κυριαρχία και τον αμοιβαίο σεβασμό.
Για το Πεκίνο, η επιτυχία του GGI εξαρτάται από την ικανότητά του να μετατρέψει τη ρητορική σε αμοιβαιότητα. Ο μακροπρόθεσμος στόχος της πρωτοβουλίας είναι να καθορίσει παγκόσμιους κανόνες, αντί να τους τηρεί απλώς.
Τα ανταγωνιστικά οράματα των ΗΠΑ και της Κίνας
Ο GGI έχει σαφείς επιπτώσεις στον ανταγωνισμό μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Στην Ουάσιγκτον, έχει ερμηνευτεί ως αμφισβήτηση της φιλελεύθερης τάξης που καθιερώθηκε μετά το 1945.
Ωστόσο, το να βλέπουμε την Κίνα ως υπαρξιακή απειλή είναι περισσότερο « πολιτικός συναγερμός παρά νηφάλια ανάλυση ».
Αντί να επιδιώκει την αποσυναρμολόγηση του υπάρχοντος συστήματος, το GGI παρουσιάζεται ως μια προσπάθεια αναδιαμόρφωσης των παγκόσμιων προτεραιοτήτων προς μεγαλύτερη ισορροπία και αμοιβαίο όφελος.
Ενώ οι ΗΠΑ προωθούν έναν κόσμο διχασμένο μεταξύ δημοκρατιών και αυταρχικών καθεστώτων, η Κίνα παρουσιάζει το GGI ως ένα συμπεριληπτικό μοντέλο που απορρίπτει την ιδεολογική αντιπαράθεση.
Η έμφαση του Πεκίνου στην κυριαρχία και την ανάπτυξη προσελκύει πολλές χώρες που έχουν γίνει σκεπτικές απέναντι στις δυτικές συνθήκες και τα διπλά μέτρα και σταθμά.
Για τον Παγκόσμιο Νότο , η εστίαση της πρωτοβουλίας στη δικαιοσύνη και τη μεταρρύθμιση είναι κρίσιμη, ιδίως στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων ανθρωπιστικών και οικονομικών κρίσεων.
Ο Δείκτης GGI αποκαλύπτει μια βασική αντίφαση στην παγκόσμια στάση της Κίνας. Αν και το Πεκίνο υποστηρίζει την ισότητα μεταξύ των εθνών, συνεχίζει να διεκδικεί την εξουσία μέσω των ενεργειών του στη Νότια Σινική Θάλασσα και επεκτείνοντας την πολιτική του επιρροή σε όλη την περιοχή.
Αυτή η ασυμφωνία μεταξύ αρχών και πρακτικής αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή για την αξιοπιστία του μοντέλου ηγεσίας της Κίνας.
Παρ 'όλα αυτά, η αυξανόμενη υποδοχή του GGI υποδηλώνει ότι το Πεκίνο έχει τοποθετηθεί με επιτυχία ως εναλλακτικό κέντρο νομιμότητας.
Προσφέρει στα αναπτυσσόμενα έθνη ένα όραμα συνεργασίας ανεξάρτητα από ιδεολογική ευθυγράμμιση, σε έντονη αντίθεση με τη δυτική προσέγγιση, όπως την αντιλαμβάνονται, η οποία ευνοεί επιλεγμένες χώρες.
Επιπτώσεις για την Τουρκία
Το GGI φέρνει τόσο ευκαιρίες όσο και αβεβαιότητες για την Τουρκία. Ως χώρα στο σημείο συνάντησης Ευρώπης και Ασίας και ως εταίρος διαλόγου εντός του SCO, η Άγκυρα βρίσκεται σε μοναδική θέση να κατανοήσει και να συνεργαστεί με το όραμα της Κίνας.
Η Τουρκία ζητά εδώ και καιρό τη μεταρρύθμιση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και μεγαλύτερη ισότητα στη λήψη αποφάσεων σε παγκόσμιο επίπεδο.
Συνεπώς, οι αρχές της GGI περί κυρίαρχης ισότητας και δίκαιης εκπροσώπησης ευθυγραμμίζονται με αυτές τις επιδιώξεις. Συνεργαζόμενη με την Κίνα σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία θα μπορούσε να ενισχύσει την επιρροή της εντός των διεθνών οργανισμών, ιδίως σε τομείς όπως η ανάπτυξη, η ψηφιακή διακυβέρνηση και η δράση για το κλίμα.
Από οικονομικής άποψης, το GGI θα μπορούσε να συμπληρώσει τους υπάρχοντες σινο-τουρκικούς δεσμούς στο πλαίσιο της BRI.
Η ατζέντα διακυβέρνησης θα μπορούσε να διευκολύνει την επέκταση κοινών έργων στην τεχνολογία, την ενεργειακή μετάβαση και την ψηφιακή συνδεσιμότητα. Και οι δύο χώρες ενδιαφέρονται για την ενίσχυση της συνεργασίας Νότου-Νότου και τη διαφοροποίηση των διπλωματικών τους χαρτοφυλακίων εν μέσω μεταβαλλόμενων παγκόσμιων συμμαχιών.
Ωστόσο, η συνεργασία με την Κίνα στο πλαίσιο του GGI απαιτεί επίσης προσεκτική βαθμονόμηση. Δεδομένων των βαθιών θεσμικών σχέσεων της με το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, η Άγκυρα επιδιώκει να διατηρήσει μια ισορροπημένη προσέγγιση που να διασφαλίζει τη στρατηγική της αυτονομία, ενώ παράλληλα διερευνά τομείς συνεργασίας με το Πεκίνο.
Αν και τόσο η Κίνα όσο και η Τουρκία υποστηρίζουν μια πιο « δίκαιη παγκόσμια τάξη », οι προσεγγίσεις τους διαφέρουν.
Η αφήγηση της Τουρκίας βασίζεται στον πολιτισμικό πλουραλισμό και τον ισλαμικό ανθρωπισμό, ενώ της Κίνας βασίζεται στις κομφουκιανικές και σοσιαλιστικές παραδόσεις.
Αυτές οι ιδεολογικές διαφορές θα μπορούσαν να γίνουν εμφανείς καθώς εξελίσσεται το GGI.
Ως εκ τούτου, η πρόκληση για την Άγκυρα είναι να συνεργαστεί με αναδυόμενες δομές όπως το GGI με τρόπο που να διατηρεί τη στρατηγική της αυτονομία και να συμπληρώνει τις υπάρχουσες πολυμερείς συνεργασίες της.
Εν συντομία, το GGI ζητά τη μεταρρύθμιση των κανόνων του διεθνούς συστήματος, παρουσιάζοντας έμμεσα την πρωτοβουλία της Κίνας ως το μοντέλο για μια τέτοια μεταρρύθμιση.
Για τις χώρες της Ασίας και του Παγκόσμιου Νότου, προσφέρει μια ευκαιρία να επηρεάσουν το μέλλον αντί απλώς να προσαρμοστούν σε αυτό.
Για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους, αυτό σηματοδοτεί μια μετατόπιση στο πνευματικό κέντρο του παγκόσμιου διαλόγου, από τον Ατλαντικό στον Ειρηνικό, και από τον φιλελεύθερο διεθνισμό σε αυτό που το Πεκίνο ονομάζει « κοινό πεπρωμένο ».
Για την Τουρκία, το GGI ανοίγει έναν στρατηγικό χώρο για εμπλοκή με τους δικούς του όρους, μια ευκαιρία να ενισχύσει την πολυμερή επιρροή της διατηρώντας παράλληλα την ανεξαρτησία της σε μια εποχή που ορίζεται από τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων.
Καθώς ο ΟΗΕ εισέρχεται στην ένατη δεκαετία του, ο κόσμος πρέπει να επιλέξει μεταξύ της προσκόλλησης σε ένα ξεπερασμένο σύστημα και της συμμετοχής στην ανανέωσή του.
Το κατά πόσον ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ θα αποτελέσει τη βάση αυτής της ανανέωσης εξαρτάται όχι μόνο από τις φιλοδοξίες της Κίνας, αλλά και από την προθυμία άλλων εθνών να συνεργαστούν για τη διαμόρφωση μιας πιο δίκαιης και πιο συμπεριληπτικής τάξης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου