Παρασκευή 15 Δεκεμβρίου 2023

Δημήτρης Καιριδης. 15 Δεκεμβρίου, 20233:32 μμΓραφείο Τύπου, Δελτία ΤύπουΤροπολογία, Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου «Μπαίνει τάξη στην αταξία και συνδέεται η παραμονή με την εργασία» – Τροπολογία στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης για θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου.

«Μπαίνει τάξη στην αταξία και συνδέεται η παραμονή με την εργασία» – Τροπολογία στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης για θέματα αρμοδιότητας του Υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου.

Κατατέθηκε στη Βουλή η υπ’ αριθμόν 56/7 14.12.2023 τροπολογία στο σχέδιο νόμου του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης με τίτλο «Αναμόρφωση επαγγελματικής ασφάλισης, εξορθολογισμός ασφαλιστικής νομοθεσίας, συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, σύστημα διορισμού και προσλήψεων των εκπαιδευτικών της δημόσιας υπηρεσίας απασχόλησης και λοιπές διατάξεις», η οποία αφορά ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου.

Η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Εργασίας & Κοινωνικής Ασφάλισης και του Υπουργείου Μετανάστευσης & Ασύλου βάζει τάξη στην αταξία και στρέφεται ενάντια στην ανομία και την αδήλωτη εργασία, καθώς για πρώτη φορά εισάγεται η σύνδεση της άδειας διαμονής με την προσφορά εργασίας. Η άδεια θα δίνεται ΜΟΝΟΝ σε όσους έχουν προσφορά εργασίας και αποδεικνύουν ότι εργάζονται και θα ανακαλείται όταν για οποιοδήποτε λόγο διακόπτεται η απασχόληση.

Σημειώνεται ότι η εν λόγω ρύθμιση:

• Δεν νομιμοποιεί και δεν δίνει κανένα δικαίωμα σε μη νόμιμα διαμένοντες στην Ελλάδα πέρα από την πρόσβαση στην αγορά εργασίας για όσους διαμένουν επί μακρόν εδώ πριν από τις 30 Νοεμβρίου 2023 υπό αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις.

• Δεν δίνει καν δικαίωμα σε οικογενειακή επανένωση ούτε βέβαια σε μόνιμη διαμονή ή ακόμα περισσότερο σε ιθαγένεια, όπως συμβαίνει στη Γερμανία. Η συγκεκριμένη δε άδεια εξαρτάται από την ύπαρξη και τη συνέχιση δηλωμένης εργασίας από τον δικαιούχο.

Η ρύθμιση αφορά περίπου 30 χιλιάδες δικαιούχους σύμφωνα με συγκεκριμένους υπολογισμούς. Τέλος, η ρύθμιση απαντά στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας αλλά και στον έντονο ανταγωνισμό που έχει προκύψει από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Ιταλία, για τους εργάτες γης αλλά και γενικότερα για εργαζόμενους χαμηλής και μέσης ειδίκευσης.

Η πολιτική της κυβέρνησης βασίζεται στην αυστηρή φύλαξη των συνόρων ενάντια στην παράνομη διακίνηση μεταναστών. Η νόμιμη μετανάστευση, με όρους και κανόνες, διευκολύνεται μέσα από τη σύναψη διμερών συμφωνιών εργασιακής κινητικότητας, με χώρες όπως η Γεωργία και η Μολδαβία. Ταυτόχρονα, προχωρά ο διοικητικός ανασχεδιασμός και αναβάθμιση τουσυστήματος νόμιμης μετανάστευσης.

Ακολουθεί ενημερωτικό σημείωμα:

Δεκαεπτά ερωτήσεις και απαντήσεις για την τροπολογία/προσθήκη στο σχέδιο νόμου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

1.Τι προβλέπει η ρύθμιση;

Η ρύθμιση επιβάλλει αυξημένες κυρώσεις σε εργοδότες και μετακλητούς αλλοδαπούς εργαζόμενους που παραβιάζουν τους όρους της μετάκλησης και οργανώνει καλύτερα, επιταχύνοντας, τις επιστροφές όσων αλλοδαπών δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας και ενισχύει την πάταξη της παράνομης διακίνησης μεταναστών.

Ταυτόχρονα, η ρύθμιση βάζει τάξη στο καθεστώς όσων αλλοδαπών διαμένουν στην Ελλάδα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, και εργάζονται και ενισχύει τη δημόσια ασφάλεια.

Πιο συγκεκριμένα, η ρύθμιση παρέχει τη δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής για εξαρτημένη εργασία και παροχή υπηρεσιών ή έργου σε πολίτες τρίτων χωρών που:

α) διαθέτουν προσφορά εργασίας από εργοδότη στην Ελλάδα για την απασχόλησή τους με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας και υπηρεσιών ή έργου και, αποδεδειγμένα, στη συνέχεια, εργάζονται,

β) διέμεναν στην Ελλάδα έως και την 30η Νοεμβρίου 2023,

γ) συνεχίζουν να διαμένουν στη χώρα, και

δ) συμπληρώνουν τρία (3) τουλάχιστον συνεχή έτη παραμονής πριν την υποβολή αίτησης, σύμφωνα με δημόσια έγγραφα βέβαιης χρονολογίας.

Σημειώνεται ότι η άδεια διαμονής εκδίδεται εάν και εφόσον, εντός αποκλειστικής προθεσμίας μετά την υποβολή της αίτησης, ο αλλοδαπός υποβάλλει στοιχεία που θα αποδεικνύουν ότι έχει ξεκινήσει πραγματικά να εργάζεται και θα ανακαλείται αν αυτός/ή δεν εργάζεται.Η άδεια δεν παρέχει κανένα άλλο δικαίωμα.

2.Ποιος ο στόχος της ρύθμισης;

Η ρύθμιση συνεισφέρει στη διαδικασία ενίσχυσης του εργατικού δυναμικού στη χώρα μας και διασφαλίζει τη δημόσια τάξη και ασφάλεια.

Ειδικότερα:

α) η ρύθμιση εισάγει μια διαδικασία που επιτρέπει στις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν στην πλήρη καταγραφή και ταυτοποίηση των πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι ευρίσκονται σε καθεστώς παρανομίας για πολλά έτη στην Ελλάδα, διαδικασία που θα ενισχύσει την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Άλλωστε, για όλους τους αλλοδαπούς, οι οποίοι θα εισέλθουν σε διαδικασία υποβολής αιτήματος για άδεια διαμονής, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα προβούν σε όλους τους απαιτούμενους ελέγχους ασφαλείας πριν την έκδοση της άδειας διαμονής,

β) η διάταξη προβλέπει τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής επιστροφών και της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών, μέσω του διορισμού εθνικών συντονιστών για τα ζητήματα αυτά. Σημειώνεται ότι στόχος της θέσπισης των δύο αυτών θέσεων είναι ο συντονισμός των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων των αρχών ασφαλείας και επιβολής του νόμου, καιη προώθηση της συνεργασίας στους τομείς αυτούς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη, αφενός την έναρξη της επιχειρησιακής λειτουργίας του Ευρωπαίου Συντονιστή Επιστροφών, αφετέρου τις πρόσφατες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση της διακίνησης μεταναστών,

γ) η παρέμβαση θεσπίζει μια διαδικασία αξιοποίησης του υφιστάμενου στην Ελλάδα εργατικού δυναμικού αλλοδαπών πολιτών πουβρίσκονταιγια πολλά έτη στην Ελλάδα και απασχολείται σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις, με μαύρη, αδήλωτη εργασία. Στόχος της διάταξης είναι αυτοί οι εργαζόμενοι να βγουν από την ανωνυμία και να τους παρασχεθεί η δυνατότητα νόμιμης απασχόλησης, δεδομένων των αυξημένων αναγκών για εργατικό δυναμικό σε όλους τους τομείς της χαμηλής και μέσης ειδίκευσης της ελληνικής οικονομίας.

Η διάταξη ικανοποιεί το αίτημα των παραγωγικών φορέων της ελληνικής οικονομίας προς την κατεύθυνση της εισδοχής πρόσθετου εργατικού δυναμικού. Ταυτόχρονα, διασφαλίζεται ότι η ρύθμιση των για πολλά χρόνια διαμενόντων αλλοδαπών καταλήγει σε πραγματική απασχόληση, καθώς η άδεια διαμονής θα εκδίδεται μόνον εφόσον και αφότου ο πολίτης τρίτης χώρας αποδείξει ότι έχει ξεκινήσει να εργάζεται νόμιμα, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις του εργατικού δικαίου και θα ανακαλείται αν διακοπεί η απασχόληση,

δ) η διάταξη παρέχει τη δυνατότητα σε πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι ευρίσκονται στη χώρα άνευ ισχύουσας άδειας διαμονής, για μεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον τρία έτη), να εργαστούν και να αυτοσυντηρηθούν, προσφέροντας τη δυνατότητα στα τέκνα και τις συζύγους των αιτούντων να εξομαλύνουν και αυτοί το καθεστώς διαμονής τους, εφόσον μένουν στη χώρα πριν την έναρξη εφαρμογής της ρύθμισης.. Στόχος είναι η διασφάλιση της οικογενειακής ενότητας καθώς και της κοινωνικής ασφάλειας, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η παρουσία της οικογένειας ενός πολίτη τρίτης χώρας διευκολύνει την ενσωμάτωση και καταπολεμά την παραβατικότητα.

ε) η διάταξη ενισχύει τα δημόσια έσοδα, σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, και μειώνει τη δαπάνη των μηνιαίων επιδομάτων που σήμερα χορηγούνται στους αιτούντες άσυλο, σε όλη τη διάρκεια εξέτασης της αίτησής τους.

3.Ποια τα χαρακτηριστικά της ρύθμισης;

Η ρύθμιση είναι άπαξ, με ισχύ ενός έτους, και δεν αλλάζει σε τίποτα τις πάγιες διατάξεις περί νόμιμης μετανάστευσης, όπως αυτές ισχύουν σήμερα ή διαμορφώνονται με τον νέο Κώδικα Μετανάστευσης. Είναι μια ρύθμιση που βάζει τάξη στην αταξία, φέρνει τον νόμο εκεί που επικρατεί η ανομία και αφορά ανθρώπους που αποδεδειγμένα έχουν αποκτήσει κάποιες ρίζες εδώ, αφού προϋπόθεση είναι να διαμένουν στην Ελλάδα πάνω από τρία χρόνια πριν τις 30 Νοεμβρίου 2023 και να έχουν συγκεκριμένη και πιστοποιήσιμη εργασία. Εάν δεν την αξιοποιήσουν ή αν απορριφθούν καθίστανται εκ νέου παράνομα διαμένοντες και αυτόματα επιστρεπτέοι. Η ρύθμιση σχετίζεται και συνδέεται άμεσα με την πολιτική της αυστηρής φύλαξης των συνόρων, που ενισχύεται, σιγά-σιγά και με τη συνεργασία των γειτονικών χωρών, αλλά και με μια ευρύτερη στρατηγική νόμιμης μετανάστευσης, όπως αναλύεται στο σημείο 12.

4.Είναι η πρώτη φορά μιας τέτοιας ρύθμισης;

Η ελληνική πολιτεία, κατά το παρελθόν, έχει προβεί σε ρυθμίσεις του καθεστώτος διαμονής πολιτών τρίτων χωρών, ως εξής:

α) 1997 – 1998: τακτοποίηση μέσω της πράσινης κάρτας του ΟΑΕΔ (συνιστά την πρώτη μαζική τακτοποίηση, η οποία ουσιαστικά είχε γνώμονα καταγραφής των παρανόμως διαμενόντων μεταναστών στην Ελλάδα με πράσινη κάρτα 220.000 άδειες),

β) 2001: τακτοποίηση σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2910/2001 (συνιστά τη δεύτερη μαζική τακτοποίηση, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά την υιοθέτηση του πρώτου ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για τη νόμιμη μετανάστευση, ν. 2910/2001, 228.000 άδειες), και,

γ) 2005 – 2007: τακτοποίηση σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3386/2005 (συνιστά την τρίτη μαζική τακτοποίηση, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά την υιοθέτηση του δεύτερου ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για τη νόμιμη μετανάστευση, ν. 3386/2005 – η διαδικασία τακτοποίησης περιλάμβανε σειρά περιπτώσεων προς τακτοποίηση, 95.800 άδειες με τον 3386/2005 + 20.000 άδειεςτο 2007).

Καμία, ωστόσο, από τις ως άνω παρεμβάσεις δεν προϋπέθετε την εργασία του δικαιούχου άδειας διαμονής, όπως προβλέπει η παρούσα ρύθμιση.

5.Πως αξιολογείται η προηγούμενη πολιτική;

Οι τρεις προηγούμενες ρυθμίσεις επέτρεψαν την εξομάλυνση της διαβίωσης σημαντικού αριθμού μεταναστών, κατά κύριο λόγο, από την Αλβανία στην Ελλάδα. Η περίπτωσή της παρουσίας των Αλβανών πολιτών στην ελληνική κοινωνία, μετά το 1990, θεωρείται μια από τις πιο επιτυχημένες διαδικασίες ένταξης και ενσωμάτωσης διεθνώς και, σίγουρα, στην Ευρώπη.

6.Τι γίνεται στην Ευρώπη και αλλού;

Η πολιτική ρύθμισης ή τακτοποίησης (regularizationδιεθνώς) συνιστά ένα εργαλείο πολιτικής, το οποίο τα κ-μ της ΕΕ, αλλά και διεθνώς, αξιοποιούν στο πλαίσιο διαχείρισης του μεταναστευτικού πληθυσμούπου ευρίσκεται στην επικράτειά τους, αλλά και ικανοποίησης των αναγκών των εθνικών αγορών εργασίας σε, ανειδίκευτο, κυρίως, εργατικό δυναμικό.

Πιο συγκεκριμένα:

Στην Ιταλία οι αντίστοιχες ρυθμίσες άπαξ υπήρξαν πολυάριθμες:

1986 (105.000 τακτοποιήσεις)

1990 (220.000 τακτοποιήσεις)

1995-6 (245.000 τακτοποιήσεις)

1998 (περί τις 210.000 τακτοποιήσεις)

2002 (650.000 τακτοποιήσεις)

2009 (υπεβλήθησαν 295.000 αιτήσεις)

2012 (υπεβλήθησαν 135.000 αιτήσεις)

Η τελευταία ρύθμιση έγινε το 2020 (πέραν των 83.000τακτοποιήσεων μέχρι τον Οκτώβριο του 2022), όταν η ιταλική κυβέρνηση εισήγαγε ειδική άδεια διαμονής για σκοπούς αγροτικής κυρίως εργασίας 6μηνης ή και μεγαλύτερης διάρκειας. Υπεβλήθησαν πλέον των 230.000 αιτήσεων. Σήμερα στην Ιταλία όσοι νεοεισερχόμενοι παράνομα δεν παίρνουν άσυλο μπορούν να αιτηθούν υπαγωγή σε ειδικό καθεστώς προστασίας υπό προϋποθέσεις, με πρόσβαση στην αγορά εργασίας για δυο καταρχήν χρόνια, χωρίς χρονικό περιορισμό πρότερης διαμονής.

Στη Γαλλία, ανεξαρτήτως της τύχης του νομοσχεδίου Νταρμανέν, τακτοποιείται η διαμονή 30.000 αλλοδαπών ετησίως επί τη βάσει της εγκυκλίου Βαλς (Valls) του 2012.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Γερμανία προβλέπεται πλέον η χορήγηση ιθαγένειας με τη συμπλήρωση πενταετούς ή και τριετούς διαμονής (υπό προϋποθέσεις).

7.Είναι η συγκεκριμένη ρύθμιση νομιμοποίηση; Κάνετε τους παράνομους νόμιμους;

Όχι. Ρυθμίζεται η παρουσία στη χώρα των ωφελούμενων και επιτρέπεται η εργασία τους. Οι δικαιούχοι ανταποκρίνονται στην προσφορά εργασίας και καλύπτουν συγκεκριμένες ανάγκες της αγοράς, πληρώνοντας φόρους και ασφαλιστικές εισφορές για μια τριετία.

Η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν παρέχει κανένα άλλο δικαίωμα. Ούτε καν αυτό της οικογενειακής επανένωσης. Ούτε οδηγεί σε μόνιμη διαμονή στην Ελλάδα και, σε καμία περίπτωση, στην ελληνική ιθαγένεια. Το μόνο δικαίωμα που έχουν οι ωφελούμενοι είναι η πρόσβαση στην αγορά εργασίας για όσο εργάζονται. Αν σταματήσουν να εργάζονται, επιστρέφουν στο προηγούμενο καθεστώς, με τη διαφορά ότι η Πολιτεία διαθέτει όλα τα στοιχεία τους και είναι πλήρως καταγεγραμμένοι και ταυτοποιημένοι.

Και, βέβαια, σε καμία περίπτωση η ρύθμιση δεν επιβραβεύει παραβατικές συμπεριφορές και δεν αθωώνει εγκληματίες. Τουναντίον, ασκείται ενδελεχής έλεγχος και η αίτηση μπορεί να ευδοκιμήσει μόνον αν ο αλλοδαπός έχει καθαρό ποινικό μητρώο. Σε κάθε περίπτωση, ο απορριφθείς και όποιος δεν αιτηθεί εμπίπτει στην αυστηροποιημένη διαδικασία απέλασης υπό τον νέο Εθνικό Συντονιστή Επιστροφών.

8.Επί της αρχής, ωστόσο, εισάγεται μια εξαίρεση. Σωστά;

Λάθος. Η ισχύουσα νομοθεσία, από το 2014 (αλλά και παλαιότερα), προβλέπειτη χορήγηση άδειας διαμονής σε αλλοδαπούς για εξαιρετικούς λόγους, όταν συμπληρώσουν επτά (7) χρόνια διαμονής στην Ελλάδα. Η ρύθμιση του 2014 εισάγει μια μόνιμη και πάγια εξαίρεση που ισχύει και σήμερα. Κάθε χρόνο χορηγούνται περίπου 6-8.000 τέτοιες άδειες σε αλλοδαπούς.

9.Πως αποδεικνύεται ο χρόνος διαμονής στην Ελλάδα;

Η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει συγκεκριμένες διαδικασίες και οι αρμόδιες αρχές διαθέτουν μεγάλη σχετική πείρα στη διαπίστωση του χρόνου διαμονής ενός αλλοδαπού στην Ελλάδα μέσω δημοσίων εγγράφων βέβαιης χρονολογίας, όπως διαβατήριο, τραπεζικό έμβασμα, εισαγωγή σε νοσοκομείο, λογαριασμό κοινής ωφέλειας κλπ. Προς τούτο, οι υπηρεσίες θα εφαρμόσουν την ισχύουσα απόφαση για τα έγγραφα βέβαιης χρονολογίας, μέσω των οποίων οι αλλοδαποί θα έχουν τη δυνατότητα να αποδείξουν την τριετή διαμονή τους στη χώρα. Η απόφαση παρέχει διασφαλίσεις αναφορικά με τα έγγραφα που θα υποβληθούν και οι αρχές προβαίνουν σε όλους τους απαραίτητους ελέγχους γνησιότητας των υποβληθέντων εγγράφων.

10.Γιατί τώρα;

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια διαρροή νόμιμου αλλά και μη νόμιμου μεταναστευτικού πληθυσμού από την Ελλάδα προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι αλβανικής καταγωγής έχουν, για παράδειγμα, φύγει αυξάνοντας την πίεση στην ελληνική αγορά εργασίας, ιδίως σήμερα που η ανεργία μειώνεται και η οικονομία αναπτύσσεται. Πολλοί από τους μη νόμιμα διαμένοντες στην Ελλάδα, που απασχολούνται ως εργάτες γης, προτιμούν να φύγουν στην Ιταλία ή την Ισπανία, για παράδειγμα, όπου μπορούν πιο εύκολα να αποκτήσουν «χαρτιά» και να απασχοληθούν σε αγροτικές εργασίες.

11.Γιατί θέλουν «χαρτιά»;

Για να μπορούν να διαμένουν με ασφάλεια στη χώρα υποδοχής, να έχουν πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες, όπως είναι ο εμβολιασμός υπέρ της δημόσιας υγείας και ασφάλειας, αλλά και να ταξιδεύουν με ασφάλεια στις πατρίδες τους, αν χρειαστεί και όταν το επιθυμούν. Σύμφωνα με μαρτυρίες, πολλοί εργάτες γης «χωρίς χαρτιά» έφυγαν για την Ιταλία, προκειμένου να εκμεταλλευτούν όχι μόνο τους υψηλότερους μισθούς αλλά και τις πρόσφατες ρυθμίσεις των ιταλικών αρχών που δίνουν «χαρτιά» σε αλλοδαπούς εργάτες γης πολύ πιο εύκολα.

12.Ποια είναι η στρατηγική;

Η συγκεκριμένη ρύθμιση είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής πέντε βημάτων:

α) Το πρώτο βήμα έχει να κάνει με την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης και, ειδικότερα, την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης: αυστηρή φύλαξη συνόρων, επιτάχυνση των επιστροφών, απηνής καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και πρωτοβουλίες σε διεθνές, ευρωπαϊκό και διμερές επίπεδο. Σε αυτό το βήμα συμπεριλαμβάνεται και η θέσπιση, για πρώτη φορά, Εθνικού Συντονιστή Επιστροφών και Εθνικού Συντονιστή κατά της Διακίνησης Μεταναστών αλλά και η αυστηροποίηση των κυρώσεων εναντίον όσων παραβιάζουν τους όρους των μετακλήσεων εργαζομένων από το εξωτερικό.

β) Το δεύτερο βήμα περιλαμβάνει τη συγκεκριμένη ρύθμιση που δίνει μια ευκαιρία άπαξ σε όποιον μπορεί και θέλει να εργαστεί νόμιμα εδώ.

γ) Το τρίτο βήμα αφορά στην υπογραφή διμερών συμφωνιών εργασιακής κινητικότητας, με χώρες όπως η Μολδαβία, η Γεωργία και η Ινδία. Η πρώτη τέτοια συμφωνία, με την Ινδία, αναμένεται να ολοκληρωθεί, να υπογραφεί και να κυρωθείεντός του πρώτου εξαμήνου του 2024.

δ) Το τέταρτο βήμα αφορά στην πλήρη αναδιοργάνωση του διοικητικού μηχανισμού της νόμιμης μετανάστευσης ώστε να πάψουν οι καθυστερήσεις και οι γραφειοκρατικές εμπλοκές στη διαδικασία αδειοδοτήσεων. Μέχρι πρότινος, λόγω της σφοδρής οικονομικής κρίσης, οι ανάγκες σε εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα ήταν περιορισμένες. Σήμερα, ωστόσο, οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας έχουν αλλάξει άρδην τα δεδομένα και καταγράφονται σημαντικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Οι δυσλειτουργίες του συστήματος της νόμιμης μετανάστευσης έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο και απειλούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας. Η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός του συστήματος είναι συνεπώς απαραίτητος.

ε) Τέλος, ο εκσυγχρονισμός του συστήματος νόμιμης μετανάστευσης πρέπει να συνοδεύεται με ένα πέμπτο βήμα που αφορά στις ενισχυμένες πολιτικές ένταξης, ώστε να αποφευχθεί κάθε φαινόμενο περιθωριοποίησης και παραβατικότητας.

13.Πόσοι θα ενταχθούν και ποιους θα αφορά η ρύθμιση;

Κανείς δεν μπορεί να το πει με ακρίβεια και αυτό είναι το πρόβλημα: οι μη νόμιμα διαμένοντες δεν έχουν καταγραφεί και η Πολιτεία δεν μπορεί συνεπώς να έχει ασφαλή εικόνα. Το ίδιο πρόβλημα υφίσταται και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που προσπαθούν με διάφορες μεθόδους, με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, να υπολογίσουν τον μη νόμιμα διαμένοντα πληθυσμό, πάντοτε κατά προσέγγιση.

Ωστόσο, μπορεί να γίνει μια εκτίμηση για περίπου 30.000 αιτούντες συνολικά, βάση ενός απλού υπολογισμού. Αν κάθε χρόνο χορηγούνται 6-8.000 άδειες για εξαιρετικούς λόγους σε όσους έχουν συμπληρώσει την επταετία, τότε στα τέσσερα χρόνια μεταξύ της επταετίας και της τριετίας, που προβλέπει η παρούσα ρύθμιση, οι άδειες μπορεί να φθάσουν τις 30.000.

Από αυτόν τον αριθμό, στη ρύθμιση θα ενταχθούν όσοι μπορούν να απορροφηθούν από την αγορά εργασίας και όσοι χρειάζονται για να καλύψουν τις ανάγκες της εθνικής οικονομίας.

Προφανώς, ο αριθμός αυτός δεν αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Πέρα από τη μείωση της ανεργίας, τις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης και την αύξηση της συμμετοχής των νέων και των γυναικών στην αγορά εργασίας και την επιστροφή των Ελλήνων του εξωτερικού (braingain), χρειάζονται και νέοι νόμιμοι οδοί μετανάστευσης, τις οποίες παρέχουν οι διμερείς συμφωνίες εργασιακής κινητικότητας που, σε συνδυασμό με τη διοικητική αναβάθμιση του συστήματος της νόμιμης μετανάστευσης, θα δώσουν πραγματική λύση στο σημερινό πρόβλημα έλλειψης εργατικών χεριών και εργαζομένων υψηλότερης ειδίκευσης.

14.Οι αιτούντες έχουν παρανομήσει και επιβραβεύονται;

Οι αιτούντες αναμένεται να είναι δυο κατηγοριών. Είτε άνθρωποι που ήρθαν νόμιμα στην Ελλάδα, ως επισκέπτες ή για να εργαστούν, και στην πορεία περιήλθαν σε καθεστώς παρανομίας γιατί δεν ανανέωσαν την άδεια παραμονής τους, για μια σειρά από λόγους, είτε άνθρωποι που ήρθαν εξαρχής παράνομα. Η συντριπτική πλειονότητα των αιτούντων αναμένεται ότι θα ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Οι παράνομα εισερχόμενοι μετανάστες είτε αιτήθηκαν και πήραν άσυλο και ως πρόσφυγες, δεν εντάσσονται στη ρύθμιση, όταν, μάλιστα, οι περισσότεροι βρίσκονται εκτός Ελλάδος, είτε δεν πήραν άσυλο και, μετά από ένα διάστημα, και πάντως πριν την τριετία, έφυγαν παράτυπα προς τη βόρεια Ευρώπη. Άρα, η ρύθμιση αφορά, κυρίως, νόμιμα εισερχόμενους στην Ελλάδα που περιέπεσαν σε καθεστώς παρανομίας και, σήμερα, τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία να συνεισφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και να καλύψουν τις εργασιακές της ανάγκες. Σήμερα, η προέλευση της πλειοψηφίας όσων αιτούνται υπαγωγής στη ρύθμιση των εξαιρετικών λόγων της επταετίας είναι η Αλβανία. Με μεγάλη διαφορά ακολουθούν η Γεωργία, το Πακιστάν και οι Φιλιππίνες.

Όμως, αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι στη χώρα μας καταργήθηκε και δεν υφίστανται κανένα καθεστώς ενδιάμεσης προστασίας, όπως αντίθετα συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ του πρόσφυγα και του επιστρεπτέου, ακόμα κι αν δεν είναι δυνατή η απέλαση. Το αποτέλεσμα είναι το σύστημα ασύλου (που αφορά κατά βάση την παράνομη μετανάστευση) και το σύστημα της νόμιμης μετανάστευσης να μην συνομιλούν σε κανένα επίπεδο, όπως συμβαίνει αλλού, δημιουργώντας ένα περιθώριο ανομίας.

15.Έτσι όμως δεν δημιουργείται ένας μαγνήτης, δεν είναι η ρύθμιση pullfactor;

Όχι. Πρώτον, γιατί δεν αφορά νεοεισερχόμενους αλλά όσους βρίσκονται ήδη εδώ και μάλιστα για πάνω από τρία χρόνια. Δεύτερον, ο μεγαλύτερος/πραγματικός μαγνήτης είναι η Γερμανία και όχι η Ελλάδα. Όσοι έρχονται παράνομα στην Ελλάδα δεν έχουν την πρόθεση να μείνουν στην Ελλάδα. Η Ελλάδα παραμένει χώρα διέλευσης και όχι χώρα τελικού προορισμού.

16.Γιατί δίνεται δικαίωμα εργασίας στους αιτούντες άσυλο;

Ο αιτών ασύλου προστατεύεται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Φιλοξενείται και σιτίζεται με ευθύνη της χώρας υποδοχής. Μετά την παρέλευση 25 ημερών δικαιούται να κυκλοφορεί δημόσια ελεύθερος. Σε αυτό το διάστημα, η χώρα υποδοχής υποχρεούται να έχει ολοκληρώσει την καταγραφή, ταυτοποίηση και έλεγχο ασφαλείας του νεοεισερχόμενου.

Η ευρωπαϊκή οδηγία προβλέπει ότι η χώρα υποδοχής μπορεί να επιλέξει αν θα επιτρέψει στον αιτούντα ασύλου να εργαστεί το πρώτο εννεάμηνο. Αν, δηλαδή, θα του επιτρέψει να εργαστεί αμέσως ή μετά από λίγους μήνες και πάντως δεν μπορεί να του το απαγορεύσει μετά την παρέλευση των εννέα μηνών.

Η Ελλάδα επιλέγει τους δυο μήνες που είναι αρκετοί για να ολοκληρωθεί ο έλεγχος ασφαλείας. Και ο λόγος είναι απλός: επιλέγουμε να δώσουμε τη δυνατότητα να εργαστεί και να αυτοσυντηρηθεί παρά να επιδοτείται με χρήματα του Έλληνα και του Ευρωπαίου φορολογούμενου. Εννοείται ότι το μηνιαίο χρηματικό επίδομα που σήμερα λαμβάνει θα διακόπτεται για τον εργαζόμενο αιτούντα άσυλο. Αν η αίτηση ασύλου του ευδοκιμήσει και καταστεί πρόσφυγας αποκτά πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, άσχετα αν στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι αναγνωρισμένοι προσφύγεςεπιλέγουν να φύγουν για τη βόρεια Ευρώπη. Αν η αίτησή του απορριφθεί, η άδεια εργασίας ανακαλείται και καθίσταται επιστρεπτέος.

17.Γιατί δίνεται η δυνατότητα άδειας διαμονής σε αλλοδαπούς υπό προσωρινή προστασία;

Η ρύθμιση αφορά τους περίπου 25.000 Ουκρανούς που διαμένουν στην Ελλάδα, υπό το ειδικό καθεστώς προσωρινής προστασίας, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Σε αυτούς δίνεται η δυνατότητα να ενταχθούν σε καθεστώς νόμιμης μετανάστευσης εάν το επιθυμούν και εφόσον πληρούν σε κάθε περίπτωση τις αντίστοιχες προϋποθέσεις της άδειας διαμονής που θα αιτηθούν.