Σάββατο 20 Οκτωβρίου 2018

Avgi.Μέχρι σήμερα έχουν ιδρυθεί 773 τάξης υποδοχής στα πρωινά δημόσια δημοτικά και 256 στα γυμνάσια.

Τα προσφυγόπουλα στο σχολείο, ο ρατσισμός στο περιθώριο

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ Παπαντωνίου Κώστας Βαϊνανίδη Χρύσα

Δημοσίευση: 20 Οκτωβρίου 2018 18:30

Μέχρι σήμερα έχουν ιδρυθεί 773 τάξης υποδοχής στα πρωινά δημόσια Δημοτικά και 256 στα Γυμνάσια

Για πρώτη φορά τόσα πολλά προσφυγόπουλα από το Καρά Τεπέ πηγαίνουν σχολείο στα Δημοτικά και τα Γυμνάσια της Μυτιλήνης. Με πολύχρωμες τσάντες και παιδικά χαμόγελα γέμισαν για ακόμα μία χρόνια οι τάξεις υποδοχής στο κέντρο της Αθήνας. Με μια ανοιχτή αγκαλιά υποδέχθηκαν εκπαιδευτικοί και γονείς τα προσφυγόπουλα στο 9ο Δημοτικό Σχολείο Τρίπολης.

Αυτή είναι η εικόνα που επικρατεί σήμερα στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης: σύσσωμη η εκπαιδευτική κοινότητα μαζί με γονείς και μικρούς μαθητές υποδέχονται τα προσφυγόπουλα σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Το τοπίο αυτό γκριζάρουν, δυστυχώς, θλιβερές -αν και μεμονωμένες- αντιδράσεις. Ομάδα γονέων ζητάει με εξώδικο να μην ενταχθούν τα προσφυγόπουλα σε Δημοτικό στο Σκουτάρι Σερρών. Γονείς στη Χίο στέλνουν εξώδικο με το οποίο τάσσονται κατά της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων στα σχολεία. Η ΕΛΜΕ Λέσβου προτρέπει τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν τον όρο “λαθρομετανάστης” στα σχολεία. Κι όμως. Το πρώτο κουδούνι για τα προσφυγόπουλα χτύπησε.

“Τα παιδιά μάς δείχνουν τον δρόμο”

Τα παιδιά δείχνουν τον δρόμο με τη συμπεριφορά τους σε γονείς και καθηγητές που αντιδρούν στην ένταξη των προσφυγόπουλων. «Τα παιδιά πάντα δέχονται τα άλλα παιδιά, αντίθετα με τους μεγάλους. Δεν έχουν μπει μέσα τους η καχυποψία και ο ρατσισμός, είναι πιο ανοιχτά» τονίζει στην “Α” η Μαρία Τσαρδή, συντονίστρια εκπαίδευσης προσφύγων που έχουν εγκατασταθεί σε διαμερίσματα στον Πειραιά και σε περιοχές της Γ’ Αθήνας. Είναι υπεύθυνη ώστε να γράφονται τα παιδάκια στα σχολεία και να αντιμετωπίζονται τυχόν προβλήματα που μπορεί να προκύψουν κατά την ενσωμάτωσή τους.

Όπως μας λέει, εκείνο που ισχύει κατά κανόνα είναι ότι τα παιδιά «τα βρίσκουν εξαιρετικά μεταξύ τους», ειδικά στα Δημοτικά, και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί είδηση η αρμονική τους συνύπαρξη στις τάξεις. Σημειώνει μάλιστα ότι ακόμα και οι μεγάλοι με τον καιρό «βλέπουν ότι οι φόβοι τους ήταν παράλογοι. Όπως ότι θα κολλούσαν τα παιδιά τους αρρώστιες». Προσφυγόπουλα και Ελληνάκια δείχνουν τον δρόμο για μια κοινωνία χωρίς ρατσισμό.

«Κουβαλάνε μέσα τους τον πόλεμο»

Πάντα υπάρχει βέβαια πίσω τους η σκληρή πραγματικότητα. Όσα έχουν ζήσει τα παιδιά στις χώρες τους και κατά τη διαδρομή μέχρι εδώ αποτελούν συχνά την κύρια αιτία πίσω από ορισμένες επιθετικές συμπεριφορές, επισημαίνει η Μ. Τσαρδή. Ειδικά των παιδιών που μπαίνουν στην εφηβεία. «Τα παιδάκια του Δημοτικού προσαρμόζονται πολύ εύκολα και επιζητούν περισσότερο το σχολείο. Στα μεγαλύτερα διαπιστώνουμε ότι υπάρχει κάποια άρνηση. Έχουμε κάποια παιδιά που είναι λίγο παραβατικά κι αυτό δυσκολεύει κάπως τη δουλειά μας, επιτείνοντας και τη δυσαρέσκεια των συλλόγων των σχολείων».

Η επιθετικότητα αποδίδεται από τη Μ. Τσαρδή στη δυσκολία των παιδιών να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους. Δεν είναι παιδιά που ζούσαν σε ένα ασφαλές περιβάλλον. «Τα παιδάκια από το Αφγανιστάν κουβαλάνε μέσα τους τη βία που έζησαν στα χωριά τους. Τις ελλείψεις και τη μεγάλη δυσκολία να έρθουν. Τα παιδάκια από τη Συρία κουβαλάνε τον πόλεμο». Στην προσπάθεια να αισθανθούν τα παιδιά ασφαλή και δημιουργικά έχουν ξεκινήσει πλέον να συμβάλλουν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί.

Πρόσφυγας ο πρόεδρος δεκαπενταμελούς στο Χαϊδάρι

Στα περισσότερα σχολεία και τις περισσότερες ημέρες σε όλα τα σχολεία τα παιδιά ζουν μαζί χωρίς φασαρίες. Στο Χαϊδάρι εξελέγη πρόεδρος του δεκαπενταμελούς ένα προσφυγόπουλο. Το παιδί δεν είναι δηλαδή απλώς αποδεκτό από τους συμμαθητές του, αλλά τόσο συμπαθές ώστε να το ψηφίσουν να τους εκπροσωπεί σε ζητήματα που αφορούν το σχολείο και την καθημερινότητά τους. Σε αρκετά σχολεία επίσης παρατηρείται η ανάγκη να περάσουν τα παιδιά κάποια τάξη, καθώς προσαρμόζονται πολύ γρήγορα. Θεατρικές εκδηλώσεις και μουσικές παραστάσεις αποτελούν επίσης συχνό φαινόμενο, καταφέρνοντας όχι μόνο να ενώσουν παιδιά και οικογένειες με διαφορετική καταγωγή, αλλά και πολιτισμικές ταυτότητες.

«Το σχολείο, μια μικρή κοινότητα»

Ο εκπαιδευτικός, όπως λέει η κ. Τσαρδή, στην ουσία έχει εύκολη δουλειά στην προσέγγιση των παιδιών. «Στο Σχιστό τα παιδάκια σε πλησιάζουν μόνα τους. Είναι πολύ ζεστά παιδάκια και όταν μαθαίνουν ότι είσαι για το σχολείο τους έρχονται κατευθείαν. Προσπαθούν να συνεννοηθούν στα αγγλικά, με λίγα ελληνικά, ίσως με ζωγραφιές». Ακόμη δεν είναι φανερό προς ποια επαγγέλματα έχουν κλίση τα προσφυγάκια. Αρκετά παιδιά ωστόσο ζήτησαν να πάνε σε ΕΠΑΛ, μια ένδειξη ότι μπορούν να ενισχυθούν επαγγέλματα που τα προηγούμενα χρόνια υποτιμήθηκαν.

Πιο σημαντική όμως είναι η εκπαίδευση για τα ίδια τα παιδιά. «Το σχολείο είναι μια μικρή κοινότητα. Έχοντας τα παιδιά την αίσθηση ότι ανήκουν στο σχολείο, νιώθουν ότι ανήκουν και στην κοινωνία. Ότι δεν είναι ξένο σώμα».

"Λαθραίες μόνο οι ξενοφοβικές απόψεις"

Στη Λέσβο, το δημοκρατικό τείχος απέναντι στη διχαστική ρητορική ύψωσαν για ακόμα μια φορά διευθυντές, εκπαιδευτικοί και πολίτες που αγκάλιασαν τα προσφυγόπουλα από το κέντρο φιλοξενίας του Καρά Τεπέ.

Η ξενοφοβία στο νησί ακούει στο όνομα ΔΑΚΕ -της συνδικαλιστικής παράταξης εκπαιδευτικών της Ν.Δ.-, η οποία, έχοντας την πλειοψηφία στο Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΛΜΕ Λέσβου, προέτρεψε τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιούν τον όρο «λαθρομετανάστης» στα σχολεία. Κι αυτό διότι έκρινε απαραίτητο να παραδώσει... μαθήματα για την “ορθή χρήση της ελληνικής γλώσσας”.

“Ξενοφοβικοί ή διχαστικοί χαρακτηρισμοί αφήνουν αδιάφορη την εκπαιδευτική κοινότητα του νησιού” τονίζει η Μαρία Περδικούρη, συντονίστρια εκπαίδευσης προσφύγων στο νησί και μέλος του Δ.Σ. της ΕΛΜΕ Λέσβου, υπογραμμίζοντας ότι εδώ και τρία χρόνια πρόσφυγες μαθητές έχουν ενταχθεί σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

Μέχρι σήμερα 87 παιδιά φοιτούν σε δύο Δημοτικά σχολεία και 25 στο Γυμνάσιο, ενώ περίπου 90 έχουν ενταχθεί από σε τμήματα υποδοχής στα πρωινά σχολεία. Εκτός εκπαίδευσης παραμένουν, δυστυχώς, περίπου 2.000 παιδιά από τη Μόρια, με τους τοπικούς φορείς να ζητούν την ίδρυση Νηπιαγωγείου.

«Τα προσφυγόπουλα έχουν αγαπηθεί από τους μαθητές. Θυμάμαι πέρυσι τον Μοχάμεντ, ηλικίας 13-14 ετών. Πήγαινε σε Δημοτικό σχολείο και είχα ανησυχήσει λίγο για τη διαφορά ηλικίας με τα υπόλοιπα παιδιά. Εντάχθηκε, όμως, αμέσως. Ήταν πολύ καλός στο ποδόσφαιρο, έπαιζε συνέχεια με τα υπόλοιπα παιδιά και δεν υπήρχε απολύτως κανένα πρόβλημα. Πριν από λίγο καιρό, μόλις οι μαθητές άκουσαν ότι θα έρθουν και φέτος παιδιά από το Καρά Τεπέ, ρώτησαν με χαρά: 'Θα ξανάρθει ο Μοχάμεντ;'» μας λέει χαριτολογώντας η Μ. Περδικούρη (...ο Μοχάμεντ ζει σήμερα στην Αθήνα).

Οι δυσκολίες που συναντούν οι εκπαιδευτικοί στο εγχείρημα είναι πολλές. Παρ' όλα αυτά, η “ανταμοιβή” είναι ανεκτίμητη. “Είναι συγκινητικό να σου στέλνουν μήνυμα πρώην μαθητές σου από το εξωτερικό ότι είναι καλά, ότι δεν θα σε ξεχάσουν ή να σου γράφουν στα ελληνικά! Ένας, μάλιστα, από αυτούς -που βρίσκεται πια στη Γερμανία- μου έστειλε σε φωτογραφία ένα διάγραμμα που τους είχα κάνει στο μάθημα της Ιστορίας και ένα τριαντάφυλλο...” μας εκμυστηρεύεται.

“Είναι σαν εμάς”

Με σχολικές τσάντες, δώρα και πολύχρωμα μπαλόνια υποδέχθηκαν για πρώτη φορά τους μικρούς μαθητές από το κέντρο υποδοχής της ΒΙΑΛ εκπαιδευτικοί και γονείς στη Χίο. Απόδειξη ότι απομονώθηκε το ξενοφοβικό παραλήρημα γονέων του νησιού, που μέσω εξώδικου τάχθηκαν κατά της εκπαίδευσης των προσφυγόπουλων στα σχολεία. Το εξώδικο, όπως καταγγέλλεται, ήταν κατευθυνόμενο από την αυτοαποκαλούμενη Παγχιακή Επιτροπή Αγώνα, γνωστή για την ξενοφοβική της ρητορική και πρακτική στο νησί.

Μέχρι σήμερα, περίπου 25 προσφυγόπουλα φοιτούν στα Δημοτικά και 18 στο Γυμνάσιο. Ωστόσο, τα παιδιά που μένουν σε διαμερίσματα φοιτούν εδώ και τρία χρόνια στις τάξεις υποδοχής των πρωινών δημόσιων σχολείων.

«Τα παιδιά είναι δεκτικά. Μέσω της συναναστροφής 'σπάει' ο μύθος του φόβου και του άγνωστου» επισημαίνει στην “Α” ο πρόεδρος της ΕΛΜΕ Χίου Σταύρος Σταυρινούδης. Αναφέρει, μάλιστα, ότι ορισμένοι μαθητές που λόγω των γονιών τους ήταν στην αρχή προκατειλημμένοι στην πορεία άλλαζαν γνώμη και συνειδητοποιούσαν ότι “τα παιδιά αυτά είναι σαν εμάς. Περνάμε τόσο καλά όλοι μαζί”. Όπως υπογραμμίζει, η εκπαίδευση των παιδιών πρέπει να είναι πάνω από τις πολιτικές σκοπιμότητες: «Όλα τα παιδιά πρέπει να μορφώνονται, όπως όλοι οι ασθενείς πρέπει να γιατρεύονται».

Ένα πολυπολιτισμικό σχολείο στο κέντρο της Αθήνας

Ξεχωριστή περίπτωση σχολείου είναι το 35ο Δημοτικό στα Εξάρχεια. Ενώ το σχολείο ήταν να κλείσει πριν τέσσερα χρόνια, ύστερα από τις προσπάθειες εκπαιδευτικών παρέμεινε ανοιχτό και σήμερα φιλοξενεί προσφυγόπουλα από καταλήψεις στέγης. “Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο και όχι τυπικό σχολείο, που έχει στόχο να συνομιλήσει με την τοπική κοινότητα. Να γνωρίσουν δηλαδή τα παιδιά και το ‘έξω’ και να μην είναι σε ένα ιδρυματοποιημένο περιβάλλον» μας λέει η δασκάλα Σοφία Λιούλια. «Σήμερα βγήκαμε και πήγαμε από το σχολείο στο Πολυτεχνείο και το Επικραφικό Μουσείο. Τα παιδιά έκαναν επίσης μια βόλτα στη γειτονιά και είδαν την καθημερινότητά της» σημειώνει. Τα παιδιά συμμετέχουν στη ζωή των Εξαρχείων, καθώς έφτιαξαν λαχανόκηπο στο αυτοδιαχειριζόμενο πάρκο Ναυαρίνου. Έτσι η μία προσπάθεια με όμορφο σκοπό συναντά την άλλη.

Το βασικό πρόβλημα εντοπίζεται στην αρχική επικοινωνία με τα παιδιά. Ο λόγοι είναι ότι «δεν ξέρουν καθόλου τη γλώσσα και προέρχονται από διαφορετικά backgrounds που μας είναι άγνωστα». Όπως εξηγεί, οι δάσκαλοι θα μπορούσαν να έχουν πιο στοχευμένη συμπεριφορά, ώστε να αντιμετωπιστούν κάποιες βίαιες αντιδράσεις και ξεσπάσματα, που οφείλονται όμως «και στην άγνοια για το πώς συμπεριφέρεται ένα παιδί στο σχολείο, καθώς δεν έχουν πάει ποτέ». Ακόμη κι έτσι, πάντως, η δεύτερη χρονιά των προσφυγόπουλων στο σχολείο τα βρίσκει απολύτως ενταγμένα, υπογραμμίζει η Σ. Λιούλια.

Στο σχολείο έχει και ελληνάκια, κυρίως δεύτερης γενιάς. Αρκετά από αυτά έρχονται απολύτως συνειδητά, καθώς οι γονείς τους θέλουν τα παιδιά τους να πηγαίνουν σε πολυπολιτισμικό σχολείο. Στην κουλτούρα αυτή «συμβάλλει και η ευρύτερη κουλτούρα που υπάρχει στην περιοχή». Μια κουλτούρα που δεν επέτρεψε να κλειδαμπαρωθεί ένα σχολείο και να ρημάξει στην καρδιά του κέντρου της Αθήνας, αλλά να κρατήσει ζωντανό τον παλμό του και να δώσει την ευκαιρία σε δεκάδες παιδιά να αισθανθούν ό,τι έχουν στερηθεί περισσότερο: πάλι παιδιά.

“Το εγχείρημα πετυχαίνει”

“Για τρίτη χρονιά η εκπαίδευση των προσφυγόπουλων πετυχαίνει” δηλώνει στη “Α” η Βασιλική Κατριβάνου, μέλος της Ομάδας Διαχείρισης, Συντονισμού και Παρακολούθησης της εκπαίδευσης των προσφύγων του υπ. Παιδείας. Ωστόσο, το στοίχημα, όπως τονίζει κ. Κατριβάνου, δεν είναι μόνο να ενταχθούν τα παιδιά στα σχολεία, αλλά να συνεχίσουν τη φοίτησή τους. Προς αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλει και η κατάλληλη επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Ο στόχος του υπ. Παιδείας: Μόρφωση όλων των παιδιών σε κάθε γωνιά της Ελλάδας

Κατά τη διάρκεια της χρονιάς αναμένεται να ιδρυθούν ακόμα περισσότερα τμήματα υποδοχής στα πρωινά σχολεία, αλλά και Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (απογευματινά τμήματα) στα σχολεία. Ο στόχος είναι όλα τα παιδιά σε κάθε γωνιά της Ελλάδας να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και τη μόρφωση. Μέχρι σήμερα έχουν ιδρυθεί 773 τάξης υποδοχής στα πρωινά δημόσια Δημοτικά και 256 στα Γυμνάσια. Οι Δομές Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (ΔΥΕΠ) είναι ουσιαστικά προενταξιακές τάξεις που λειτουργούν 2 μ.μ. - 6 μ.μ. εντός των σχολείων προκειμένου τα παιδιά να ενταχθούν σε συνθήκες σχολικής ζωής και στη συνέχεια να πάνε στα πρωινά τμήματα. Βασικά μαθήματα είναι τα Ελληνικά, τα Αγγλικά, τα Μαθηματικά, η Πληροφορική, τα Εικαστικά και η Γυμναστική.

Σύμφωνα με το υπ. Παιδείας, η ίδρυση των τμημάτων υποδοχής και των ΔΥΕΠ είναι συνεχής μια και καθορίζεται από τον αριθμό των παιδιών και τις τρέχουσες ανάγκες. Την ίδια ώρα, λειτουργούν Νηπιαγωγεία μέσα στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης για τα μικρότερα παιδιά - εκτός της Μόριας.

Μάλιστα, για πρώτη φορά φέτος ιδρύονται ΔΥΕΠ στα πέντε νησιά του Αιγαίου που είναι πύλες εισόδου. Εκτός από τη Λέσβο όπου λειτούργησε πιλοτικά το πρόγραμμα ήδη από πέρυσι, μέχρι σήμερα τα παιδιά που έμεναν σε διαμερίσματα πήγαιναν κανονικά σχολείο στα πρωινά τμήματα. Αυτό δεν ίσχυε όμως για τα παιδιά που έμειναν στα κέντρα υποδοχής. Μετά την ίδρυση ΔΥΕΠ στη Λέσβο, τη Χίο και τη Λέρο, ακολουθούν η Σάμος και η Κως.