Ομιλία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στην 80ή Σύνοδο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη
Κυρία Πρόεδρε,
Αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων,
Κυρίες και κύριοι,
Είναι τιμή μου να απευθύνομαι για έβδομη φορά στη Γενική Συνέλευση ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Όπως επισήμαναν πολλοί ομιλητές, η φετινή χρονιά έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς γιορτάζουμε την 80ή επέτειο ίδρυσης των Ηνωμένων Εθνών. Ογδόντα χρόνια ελπίδας, αγώνων και προόδου.
Αυτό το ορόσημο συμπίπτει με ένα πολύ σημαντικό γεγονός για την Ελλάδα: την τρίτη θητεία μας ως μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας.
Αποδεχόμαστε αυτή την ευθύνη με τιμή και με βαθύ αίσθημα καθήκοντος, ως έθνος που ήταν παρόν κατά τη γέννηση αυτού του Οργανισμού, όπως και τόσα άλλα έθνη, τα οποία ήρθαν εδώ έχοντας βιώσει τα καταστροφικά δεινά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών δεν ήταν απλώς ένα νομικό έγγραφο. Ήταν μια δέσμευση ότι η βία δεν θα υπερισχύσει ποτέ ξανά του κράτους δικαίου.
Εδώ και οκτώ δεκαετίες, ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών υπερασπίζεται την ειρήνη, προωθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα και διευρύνει την πρόσβαση στην υγεία, την εκπαίδευση και την ισότητα για όλους.
Έχει σταθεί ως θεματοφύλακας του διεθνούς δικαίου, προστατεύοντας τους κανόνες και τις αρχές που καθιστούν δυνατή τη διεθνή συνεργασία.
Τα Ηνωμένα Έθνη βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας ιστορικής καμπής. Έδωσαν φωνή στις ελπίδες των λαών που για πολύ καιρό στερούνταν την ελευθερία.
Η αποαποικιοποίηση έφερε νέα έθνη σε αυτή τη Συνέλευση. Έφεραν μαζί τους την ιστορία, τον πολιτισμό και τις φιλοδοξίες τους. Η συμμετοχή τους συνέβαλε στην αποκατάσταση ιστορικών αδικιών και μετέτρεψε τον Οργανισμό σε μια πραγματική αντανάκλαση της πολυμορφίας που υπάρχει στον κόσμο.
Αυτά τα επιτεύγματα συνιστούν πραγματική πρόοδο. Έχουν κάνει τον κόσμο μας ασφαλέστερο, πιο δίκαιο και έχουν αυξήσει την ευημερία. Ωστόσο, δεν πρέπει ποτέ να θεωρούνται δεδομένα. Κατακτήθηκαν με κόπο και θυσίες και παραμένουν εύθραυστα.
Κυρίες και κύριοι,
Μια νέα παγκόσμια τάξη αναδύεται. Το πολυμερές σύστημα βρίσκεται υπό πίεση και αμφισβητούνται θεμελιώδεις αρχές του κόσμου που διαμορφώθηκε μετά το 1945.
Βλέπουμε προσπάθειες αναβίωσης αυτοκρατορικών φιλοδοξιών προηγούμενων αιώνων. Τα αναθεωρητικά αφηγήματα αναζωπυρώνονται. Ορισμένοι ηγέτες, δυστυχώς, παραμένουν εγκλωβισμένοι στο παρελθόν, κυνηγώντας «χίμαιρες» περασμένων μεγαλείων.
Η αρχή που θέλει «τη δύναμη να υπερισχύει του δικαίου» κινδυνεύει να γίνει και πάλι ο κανόνας στις διεθνείς σχέσεις -αρχή που η διεθνής κοινότητα έχει προσπαθήσει να κατανικήσει επί 80 και πλέον χρόνια.
Αυτή τη τάση αποκτά μεγαλύτερη δυναμική τη στιγμή που οι παγκόσμιες προκλήσεις συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται: Κλιματική αλλαγή, μετανάστευση, η έλευση της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο κόσμος μας αλλάζει. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτή την αλλαγή με θάρρος και υπευθυνότητα, χωρίς όμως ποτέ να θυσιάζουμε τις αρχές που αποτελούν τον «θεμέλιο λίθο» της διεθνούς κοινότητας, που εκπροσωπείται σε αυτή τη Συνέλευση, με πιο σημαντικές τον σεβασμό της εδαφικής ακεραιότητας και την ειρηνική επίλυση των διαφορών.
Βρισκόμενη στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, η Ελλάδα αποτελεί πυλώνα σταθερότητας και αξιόπιστο εταίρο σε μια ταραγμένη περιοχή.
Σεβόμαστε τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου. Επιδιώκουμε τον διάλογο και την ειρηνική συνύπαρξη με τους γείτονές μας.
Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτές τις αρχές δεν έχουν κάποια αξία στον σημερινό κόσμο. Εμείς πιστεύουμε το αντίθετο: είναι η πηγή δύναμης, ο μόνος δρόμος προς μία ειρήνη που έχει διάρκεια.
Ασφαλώς, δεν είμαστε αφελείς. Έχουμε πλήρη επίγνωση των απειλών και των κινδύνων αστάθειας στην ευρύτερη γειτονιά μας.
Για τον λόγο αυτό ενισχύουμε την οικονομία μας, βελτιώνουμε τις αποτρεπτικές μας δυνατότητες και εμβαθύνουμε τις συμμαχίες μας, ώστε να είμαστε έτοιμοι να υπερασπιστούμε και να μείνουμε πιστοί στις αξίες μας.
Σε ό,τι μας αφορά, δεν πρόκειται μόνο για λόγια: η Ελλάδα ήδη διαθέτει άνω του 3% του ΑΕΠ της για την άμυνα και είμαστε έτοιμοι να κάνουμε ακόμη περισσότερα. Η ασφάλεια είναι το θεμέλιο της ευημερίας. Εξάλλου, η πρωταρχική μας υποχρέωση ως ηγέτες είναι να μεριμνούμε για την ασφάλεια του λαού μας.
Και δεν το πράττουμε μεμονωμένα. Είμαστε σταθερά προσηλωμένοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το πιο επιτυχημένο πολυμερές εγχείρημα της εποχής μας. Γεννημένη από τις στάχτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διασφαλίσει την ειρήνη και την ευημερία στην Ευρώπη για πολλές γενιές.
Ωστόσο, σήμερα πρέπει να προχωρήσουμε παραπέρα. Και στην Ευρωπαϊκή Ένωση είμαστε αποφασισμένοι να αναλάβουμε έναν ισχυρότερο ρόλο όσον αφορά στην άμυνα μας. Με τον πόλεμο να επιστρέφει στην ήπειρό μας, φοβάμαι ότι απλά δεν υπάρχει άλλη επιλογή.
Η Ελλάδα υποστηρίζει από καιρό και με συνέπεια την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ. Πιστεύουμε ακράδαντα ότι έχει έρθει η ώρα για κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό με σκοπό τη χρηματοδότηση κρίσιμων ευρωπαϊκών αμυντικών έργων, όπως η αντιπυραυλική άμυνα και η άμυνα κατά των drones.
Πέραν αυτού, είναι επιτακτική ανάγκη να καταστήσουμε το άρθρο 42.7, το οποίο ενσωματώνει στην ευρωπαϊκή νομοθεσία τη ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής, πραγματικά λειτουργικό.
Ένας από τους ιδρυτές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Jean Monnet, είπε κάποτε την περίφημη φράση ότι η Ευρώπη σφυρηλατήθηκε μέσα από κρίσεις και θα είναι το άθροισμα των λύσεων που θα υιοθετηθούν για την αντιμετώπιση αυτών των κρίσεων. Είχε δίκιο. Αυτό που ξεκίνησε ως ένα σχέδιο οικονομικής συνεργασίας πρέπει να εξελιχθεί σε μια ένωση που θα προστατεύει την ασφάλεια και την προστασία των πολιτών μας.
Κυρίες και κύριοι,
Σήμερα εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας ο μεγαλύτερος αριθμός ένοπλων συγκρούσεων από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Συγκρούσεις που στοιχίζουν δεκάδες χιλιάδες ζωές κάθε χρόνο. Συγκρούσεις που αφήνουν πίσω τους μεγάλες καταστροφές, διαλυμένες κοινωνίες και εκατομμύρια εκτοπισμένους. Και οι προοπτικές, αν δεν δράσουμε, είναι ακόμη πιο ζοφερές: ένα μέλλον με κλιμακούμενη βία και όλο και μεγαλύτερη αστάθεια.
Πουθενά αλλού δεν είναι τόσο πρόδηλη η επιτακτικότητα αυτή από ό,τι στη Γάζα. Η Ελλάδα, από την πρώτη ημέρα μετά τις ειδεχθείς επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023, έχει υποστηρίξει το δικαίωμα του Ισραήλ να υπερασπιστεί τον εαυτό του απέναντι σε μια τρομοκρατική οργάνωση που απορρίπτει το δικαίωμα ύπαρξης του Ισραήλ.
Έχουμε ζητήσει την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων και κατάπαυση πυρός. Αλλά, ταυτόχρονα, έχουμε καταστήσει απολύτως σαφές ότι κανένας στρατιωτικός στόχος, όσο σημαντικός κι αν είναι, δεν μπορεί να δικαιολογήσει τους θανάτους χιλιάδων παιδιών, τον βίαιο εκτοπισμό άνω του ενός εκατομμυρίου Παλαιστινίων εντός της Λωρίδας της Γάζας και την ανθρωπιστική κρίση που υφίστανται οι Παλαιστίνιοι.
Η Ελλάδα διατηρεί στρατηγική εταιρική σχέση με το Ισραήλ. Αυτό όμως δεν μας εμποδίζει να μιλάμε ανοιχτά και με ειλικρίνεια.
Η συνέχιση αυτής της πολιτικής θα βλάψει τελικά τα συμφέροντα του ίδιου του Ισραήλ, οδηγώντας στη διάβρωση της διεθνούς στήριξης.
Και επισημαίνω σε όλους τους Ισραηλινούς φίλους μου ότι κινδυνεύουν να αποξενωθούν από τους εναπομείναντες συμμάχους, εάν επιμείνουν σε έναν δρόμο που θρυμματίζει την προοπτική μιας λυσης δύο κρατών.
Η Ελλάδα θα συνεχίσει να υποστηρίζει τη λύση δύο κρατών, που περιλαμβάνει το όραμα της δημιουργίας ενός ανεξάρτητου, δημοκρατικού και βιώσιμου κράτους της Παλαιστίνης, που θα οικοδομήσει το μέλλον του σε καθεστώς ειρήνης και ασφάλειας, δίπλα στο κράτος του Ισραήλ. Αλλά θα πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι ως προς τον οδικό χάρτη που θα οδηγήσει στην επίτευξη αυτού του δυσεπίτευκτου στόχου.
Οι ενέργειες του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη ενέχουν τον κίνδυνο δημιουργίας μη αναστρέψιμων δεδομένων στο πεδίο. Άμεση αναγκαιότητα είναι να σταματήσει η αιματοχυσία και να διασφαλιστεί η διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Γάζα, με βιώσιμο τρόπο και σε μεγάλη κλίμακα. Η Ελλάδα παραμένει δεσμευμένη στο να εργαστεί με όλους τους εταίρους για έναν οδικό χάρτη προς την επίτευξη αυτού του στόχου, προς την αναζωογόνηση της ειρηνευτικής διαδικασίας, που θα προσφέρει ελπίδα σε μια περιοχή που έχει υποφέρει τόσο πολύ.
Κυρίες και κύριοι,
Ο πόλεμος στην Ουκρανία διανύει ήδη τον τέταρτο χρόνο του. Η θαρραλέα αντίσταση της Ουκρανίας απέναντι στην επιθετικότητα της Ρωσίας αποτελεί μαρτυρία απαράμιλλης γενναιότητας και αξιοθαύμαστης ανθεκτικότητας.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν είναι απλώς μια ακόμη περιφερειακή σύγκρουση στην Ευρώπη. Είναι ένας αγώνας για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την ίδια την αξιοπρέπεια. Είναι, πάνω απ’ όλα, μια υπεράσπιση της παγκόσμιας τάξης που βασίζεται σε κανόνες.
Η Ελλάδα στέκεται σταθερά και άνευ όρων στο πλευρό της Ουκρανίας σε αυτόν τον αγώνα. Και θα συνεχίσουμε σταθερά να υποστηρίζουμε τον ουκρανικό λαό, ο οποίος έχει το δικαίωμα να ζει με ειρήνη, ασφάλεια και να καθορίζει ελεύθερα το μέλλον του.
Χαιρετίζουμε τις προσπάθειες του Προέδρου Trump για την επίτευξη ειρήνης και επαναλαμβάνουμε ότι μια πραγματική ειρηνευτική διαδικασία δεν μπορεί να αρχίσει χωρίς άμεση κατάπαυση του πυρός.
Και επιτρέψτε μου να είμαι ακόμα πιο σαφής: δεν μπορεί να υπάρξει ειρηνευτική λύση χωρίς την Ουκρανία στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, η επαναχάραξη των συνόρων δια της βίας.
Η Γάζα και η Ουκρανία έχουν μονοπωλήσει το ενδιαφέρον αυτής της Συνέλευσης, αλλά μία ακόμη ανθρωπιστική καταστροφή εκτυλίσσεται και, δυστυχώς, δεν λαμβάνει την προσοχή που της αξίζει. Αναφέρομαι στο Σουδάν.
Δυόμισι χρόνια μετά την έναρξη ενός καταστροφικού πολέμου, οι άμαχοι πληρώνουν το υψηλότερο τίμημα. Εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μείνει χωρίς ασφάλεια, αξιοπρέπεια ή προστασία.
Τα στοιχεία είναι τρομακτικά: Σχεδόν 12 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, δημιουργώντας τη μεγαλύτερη κρίση εκτοπισμού στον κόσμο. Περισσότεροι από 30 εκατομμύρια άνθρωποι μπορεί να χρειαστούν ανθρωπιστική βοήθεια. Ο λιμός εξαπλώνεται.
Οι άμαχοι πρέπει να προστατεύονται. Η ανθρωπιστική βοήθεια πρέπει να παρέχεται ελεύθερα και ανεμπόδιστα. Και όσοι ευθύνονται για φρικαλεότητες και εγκλήματα πολέμου πρέπει να λογοδοτήσουν.
Υπάρχει μόνο ένας δρόμος προς τα εμπρός: να σιγήσουν τα όπλα και να αναβιώσει μια συντονισμένη πολιτική διαδικασία. Ο κόσμος δεν πρέπει να ξεχάσει τον λαό του Σουδάν. Τους οφείλουμε τουλάχιστον την ειρήνη και την ευκαιρία για ένα μέλλον βασισμένο στην ελπίδα, όχι στην απόγνωση.
Ως Ευρωπαίοι, είναι επίσης προς το συμφέρον μας να αναλάβουμε ενεργό ρόλο στην επίλυση της κρίσης στο Σουδάν. Διαφορετικά, κινδυνεύουμε να αντιμετωπίσουμε μια μεταναστευτική κρίση, το μέγεθος της οποίας δεν μπορούμε καν να φανταστούμε.
Κυρίες και κύριοι,
Η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια περιοχή στρατηγικής σημασίας, αποτελεί τα νοτιοανατολικά σύνορα της Ευρώπης, ζωτικό σταυροδρόμι εμπορικών και ενεργειακών διαδρόμων.
Η Ελλάδα, στην «καρδιά» αυτής της περιοχής, κατέχει μια καίρια γεωστρατηγική θέση. Φιλοδοξούμε να γίνουμε πάροχος ενεργειακής ασφάλειας, συνδέοντας την Ευρώπη με τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή.
Ασκώντας τα κυριαρχικά μας δικαιώματα -πάντα με πλήρη σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο- ενισχύουμε την παρουσία μας και διαμορφώνουμε τις εξελίξεις στην περιοχή.
Έργα συνδεσιμότητας, όπως οι διασυνδέσεις Great Sea Interconnector και GREGY, που συνδέει την Ελλάδα με την Αίγυπτο, είναι έργα αμοιβαίου οφέλους, που προωθούν τη σταθερότητα και διασφαλίζουν ότι τα ηλεκτρικά μας δίκτυα είναι καλύτερα συνδεδεμένα.
Θα προσθέσουν νέες οδούς για τον ενεργειακό εφοδιασμό της Ευρώπης, θα επιταχύνουν την πράσινη μετάβαση και, πάνω απ’ όλα, θα σφίξουν τους δεσμούς στην περιοχή μας.
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι το μέλλον και στην Ελλάδα έχουμε ήδη σημειώσει σημαντική πρόοδο σε αυτόν τον τομέα. Ωστόσο, παραμένουμε ρεαλιστές: τα ορυκτά καύσιμα θα συνεχίσουν να διαδραματίζουν ρόλο στο ενεργειακό μας μείγμα, με το φυσικό αέριο να λειτουργεί ως «γέφυρα» σε αυτή τη μετάβαση.
Γι’ αυτό επενδύουμε σε υποδομές που μετατρέπουν την Ελλάδα σε κόμβο για τη μεταφορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Ταυτόχρονα, σε συνεργασία με τους Αμερικανούς εταίρους μας, προωθούμε τις έρευνες σε ό,τι αφορά υποθαλάσσια κοιτάσματα φυσικού αερίου και την πιθανή εκμετάλλευσή τους -πρόκειται για πόρο στρατηγικής σημασίας, όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη.
Ωστόσο, η Ανατολική Μεσόγειος αντιμετωπίζει επίσης σοβαρές προκλήσεις: κλιματική αλλαγή, μετανάστευση, συνεχιζόμενες συγκρούσεις. Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπιστούν αυτές οι προκλήσεις είναι η συνεργασία, που θα βασίζεται στις ηγετικές αρετές, στην πολιτική βούληση, καθώς και στο κοινό αίσθημα ευθύνης.
Στις σχέσεις μας με όλους τους γείτονές μας η Ελλάδα καθοδηγείται από μια μοναδική, ακλόνητη «πυξίδα»: τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Αυτός είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της εξωτερικής μας πολιτικής και η βάση πάνω στην οποία επιδιώκουμε τον διάλογο και την ειλικρινή συνεργασία.
Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω από τις σχέσεις μας με την Τουρκία. Η Ελλάδα επιδιώκει την ειρηνική συνύπαρξη με τον γείτονά μας. Τα τελευταία χρόνια, ναι, έχουμε καταφέρει να διατηρήσουμε χαμηλά τα επίπεδα έντασης και αυτό είναι μια θετική εξέλιξη που δεν πρέπει να υποτιμούμε.
Ωστόσο, τα «ήρεμα νερά» που έχουμε βιώσει τα τελευταία δύο χρόνια δεν πρέπει να είναι κάτι εφήμερο. Πρέπει να μας επιτρέψουν να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη, να βρούμε κοινό έδαφος και να αναζητήσουμε λύσεις προς το συμφέρον και των δύο λαών μας.
Ο δρόμος προς τα εμπρός βασίζεται στον διάλογο, τον σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου και στο όραμα για μία περιοχή που δεν χαρακτηρίζεται από αντιπαλότητα, αλλά από κοινή ευημερία.
Όπως έχω επανειλημμένα τονίσει από αυτό το βήμα, είμαστε έτοιμοι να εργαστούμε για την επίλυση του μοναδικού σημαντικού εκκρεμούς ζητήματος μεταξύ μας: την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η Τουρκία πρέπει να άρει την απειλή πολέμου εναντίον της Ελλάδας, που εξακολουθεί να πλανάται ως «γκρίζο σύννεφο» πάνω από τις σχέσεις μας. Έχουν περάσει 30 χρόνια, το casus belli πρέπει να αποσυρθεί. Δεν έχει θέση στις σχέσεις μεταξύ γειτόνων που διατηρούν φιλικές σχέσεις. Ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι αυτός της διπλωματίας, όχι της «γλώσσας των όπλων».
Θα ήθελα να αναφερθώ στο Κυπριακό. Εδώ και 51 χρόνια, η Κύπρος υφίσταται τις συνέπειες της παράνομης τουρκικής εισβολής και της συνεχιζόμενης στρατιωτικής κατοχής. Συνιστά μια κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και μια συνεχή απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και ασφάλεια.
Η δέσμευσή μας στην κυριαρχία, την εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου και στη λύση ενός κράτους, στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, είναι ακλόνητη. Είναι ζήτημα αξιοπιστίας και αποφασιστικότητας για την υπεράσπιση των θεμελιωδών αξιών και αρχών στις οποίες εδράζονται τα Ηνωμένα Έθνη, και βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με όλες τις αποφάσεις που έχει λάβει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Ελλάδα στηρίζει πλήρως τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα και της Προσωπικής Απεσταλμένης του να δώσουν μια νέα ώθηση στη συνέχιση των διαπραγματεύσεων.
Μια δίκαιη και βιώσιμη λύση θα εξυπηρετήσει τα συμφέροντα του κυπριακού λαού και θα συμβάλει αποφασιστικά στη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής.
Όσον αφορά στη Λιβύη, οι δύο χώρες μας έχουν κοινά θαλάσσια σύνορα. Είμαστε γείτονες. Είναι, συνεπώς, προς το κοινό μας συμφέρον να καταλήξουμε σε μια δίκαιη και νόμιμη συμφωνία οριοθέτησης, σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Ωστόσο, η πραγματική σταθερότητα στην περιοχή μας εξαρτάται επίσης από την ενότητα και την κυριαρχία της ίδιας της Λιβύης. Ο λαός της Λιβύης πρέπει να είναι ελεύθερος να καθορίσει το μέλλον του χωρίς ξένες παρεμβάσεις, και η Ελλάδα είναι έτοιμη να συνδράμει εποικοδομητικά στις προσπάθειες, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, για την επίτευξη πολιτικής λύσης και την επανένωση της χώρας.
Αναφορικά με τη Συρία, μετά από 14 χρόνια αιματοχυσίας ο περασμένος Δεκέμβριος έφερε μια στιγμή αλλαγής και μια νέα ελπίδα για τον συριακό λαό.
Το μέλλον της χώρας πρέπει να βασίζεται στην ανεκτικότητα, στον διάλογο και στην πλήρη πολιτική εκπροσώπηση όλων των θρησκευτικών και εθνοτικών κοινοτήτων. Μόνο τότε η πολυπολιτισμική κοινωνία της Συρίας θα μπορέσει να βρει την ειρήνη και την ευημερία, απαλλαγμένη από τη σεχταριστική βία και τις εξωτερικές παρεμβάσεις.
Έχω καταστήσει σαφές στον Σύριο Πρόεδρο ότι η υποστήριξή μας στην επαναπροσέγγιση της Συρίας με την Ευρώπη έχει ως προϋπόθεση την προστασία των θρησκευτικων και εθνοτικών κοινοτήτων, ειδικότερα της Χριστιανικής Ορθόδοξης μειονότητας, η οποία έχει γίνει επανειλημμένα στόχος μουσουλμάνων εξτρεμιστών.
Ταυτόχρονα, προσμένουμε από τις συριακές αρχές να ενεργούν σε πλήρη συμμόρφωση με το Διεθνές Δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Τέλος, θα ήθελα να αναφερθώ στα Δυτικά Βαλκάνια, τους άμεσους γείτονές μας, στρατηγικούς εταίρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υποψήφια μέλη της κοινής μας οικογένειας.
Η περιοχή έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο τις τελευταίες δεκαετίες. Ωστόσο, η ισορροπία παραμένει εύθραυστη, με τον κίνδυνο οπισθοδρόμησης να παραμένει υπαρκτός.
Το μέλλον των Δυτικών Βαλκανίων βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ελλάδα υπήρξε πρωτεργάτης σε αυτή την προσπάθεια, μέσω της Ατζέντας της Θεσσαλονίκης, η οποία χάραξε την πορεία για την ευρωπαϊκή προοπτική της περιοχής.
Αυτή η πορεία πρέπει να βασίζεται στον πλήρη σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου, των υφιστάμενων διεθνών συμφωνιών, του κράτους δικαίου, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των μειονοτήτων. Απαιτεί κυρίως την απόρριψη των αναθεωρητικών θέσεων και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ γειτόνων.
Τα «φαντάσματα» του Βαλκανικού εθνικισμού στοιχειώνουν αυτή την περιοχή για δεκαετίες. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να επανεμφανιστούν.
Εναπόκειται στους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να εξασφαλίσουν ένα μέλλον ειρήνης και ευημερίας για τους λαούς τους.
Κυρίες και κύριοι,
Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω επιστρέφοντας σε ένα θέμα το οποίο έθιξα στην ομιλία μου στη Γενική Συνέλευση πέρυσι. Η τεχνολογία είναι η μεγαλύτερη κοινή μας ευκαιρία αλλά και μία από τις καθοριστικές προκλήσεις για τη μελλοντική ευημερία.
Πέρυσι, μίλησα για την τεχνητή νοημοσύνη και τις εξαιρετικές μετασχηματιστικές δυνατότητές της, αλλά προειδοποίησα επίσης για τους κινδύνους που γεννά.
Σήμερα, η Ελλάδα ακολουθεί μια στρατηγική με όραμα για την τεχνητή νοημοσύνη, αλλά και με πρακτική αντίληψη, μέσω πιλοτικών προγραμμάτων σε τομείς όπως η εκπαίδευση, η υγειονομική φροντίδα και η πρόληψη φυσικών καταστροφών.
Καθηγητές και μαθητές θα συνεργάζονται σύντομα με ειδικά σχεδιασμένους ψηφιακούς βοηθούς διδασκαλίας. Οι ψηφιακές εξετάσεις, η τηλεϊατρική και η προγνωστική διαγνωστική κάνουν ήδη την περίθαλψη όχι μόνο πιο εξατομικευμένη, αλλά και πιο προσβάσιμη. Παράλληλα, η τεχνητή νοημοσύνη μας βοηθά να εντοπίζουμε και να περιορίζουμε τις πυρκαγιές στα πρώτα τους στάδια.
Και η υπόσχεση ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα καταστήσει τις κυβερνήσεις πιο αποτελεσματικές στην παροχή υπηρεσιών προς τους πολίτες υλοποιείται με ιλιγγιώδη ταχύτητα.
Ωστοσο, η τεχνητή νοημοσύνη στα λάθος χέρια και χωρίς δικλίδες ασφαλείας μπορεί να αποδειχθεί ιδιαίτερα επικίνδυνη. Μπορεί να επηρεάσει σοβαρά την ψυχική υγεία των παιδιών μας, να πλημμυρίσει τη δημόσια σφαίρα με παραπληροφόρηση, να προκαλέσει μαζικές μετατοπίσεις στην αγορά εργασίας και να οδηγήσει στη συγκέντρωση τεράστιας δύναμης στα χέρια λίγων πολυεθνικών εταιρειών.
Για τον λόγο αυτό χαιρετίζω την ίδρυση από τα Ηνωμένα Έθνη της Ανεξάρτητης Διεθνούς Επιστημονικής Επιτροπής για την ΤΝ και του Παγκόσμιου Διαλόγου για τη Διακυβέρνηση της ΤΝ. Αυτοί οι θεσμοί θέτουν τα θεμέλια μιας παγκόσμιας αρχιτεκτονικής, όπου η ΤΝ μπορεί να κατευθύνεται από την επιστήμη και να καθοδηγείται από τη συνεργασία.
Το πιο επείγον ζητούμενο είναι να προστατέψουμε την ψυχική υγεία των παιδιών μας. Τα επιστημονικά στοιχεία είναι καταδικαστικά: είναι σε εξέλιξη ένα πείραμα μεγάλης κλίμακας, χωρίς επίβλεψη, με τους εγκεφάλους των παιδιών και των εφήβων μας.
Αυτό που κάποτε προοριζόταν να είναι χώρος σύνδεσης και δημιουργικότητας μετατρέπεται πολύ συχνά σε ένα περιβάλλον χειραγώγησης, όπου επιβλαβές περιεχόμενο φτάνει ακόμη και στους νεότερους χρήστες. Το εθιστικό scrolling είναι εθιστικό από τον σχεδιασμό του, όχι τυχαία.
Κάθε φορά που συνομιλώ με γονείς, ακούω την ίδια ιστορία: «φοβόμαστε για το διαδικτυακό bullying, το περιεχόμενο που είναι ακατάλληλο για ανήλικους, τα μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς, την προώθηση του να κάνεις κακό στον εαυτό σου. Νιώθουμε αδύναμοι και αβοήθητοι. Δεν θέλουμε τα παιδιά μας να μοιράζονται τις πιο ενδόμυχες σκέψεις και συναισθήματά τους με ένα chatbot τεχνητής νοημοσύνης».
Η Ελλάδα έχει αποφασίσει να δράσει. Έχουμε απαγορεύσει τα κινητά τηλέφωνα στα σχολεία, αλλά έχουμε επίσης δημιουργήσει το KidsWallet, την πρώτη εφαρμογή που υποστηρίζεται από κυβέρνηση, που παρέχει στους γονείς απλούς και αποτελεσματικούς ελέγχους στα smartphones των παιδιών τους, ενώ παράλληλα δίνει τη δυνατότητα στις πλατφόρμες να επαληθεύουν την ηλικία των χρηστών τους.
Η πρότασή μας για μια πανευρωπαϊκή ψηφιακή ηλικία ενηλικίωσης για την πρόσβαση σε ψηφιακές πλατφόρμες έχει ήδη κερδίσει την υποστήριξη 13 κρατών μελών της ΕΕ και μελετάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Αλλά αυτή η συζήτηση δεν αφορά μόνο τις κυβερνήσεις και τους γονείς. Ακριβώς όπως η κοινωνία έθεσε κάποτε αυστηρούς κανόνες για το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ και τη χρήση ζώνης ασφαλείας, έτσι και τώρα πρέπει να αντιμετωπίσουμε εξίσου ξεκάθαρα την πρόκληση της εποχής μας: οι μεγάλες πλατφόρμες δεν μπορούν πλέον να αποκομίζουν κέρδη σε βάρος της ψυχικής υγείας των παιδιών μας. Απορρίπτουμε ένα επιχειρηματικό μοντέλο που βασίζεται στην απορρόφηση της προσοχής των παιδιών μας μέσω εθιστικών αλγορίθμων, που τα τροφοδοτούν με αυτό που μπορεί δικαιολογημένα να χαρακτηριστεί ως «ψηφιακό σκουπίδι».
Και επιτρέψτε μου να επαναλάβω αυτό που είπα και πέρυσι: η ψηφιακή τεχνολογία δεν διαφέρει από οποιαδήποτε άλλη βιομηχανία που οφείλει να λειτουργεί σύμφωνα με κανονισμούς υγείας και ασφάλειας. Και η γενική αρχή, ο χρυσός κανόνας, είναι ο ίδιος: μην προκαλείτε κακό.
Κυρίες και κύριοι,
Η αναδρομή στην ίδρυση του ΟΗΕ σημαίνει να θυμόμαστε και να αναγνωρίζουμε ότι η ανάγκη για ένα αποτελεσματικό πολυμερές σύστημα είναι εξίσου απαραίτητη το 2025, όπως ήταν και το 1945.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το πολυμερές σύστημα πρέπει να αποκτήσει νέα πνοή. Πρέπει να το προσαρμόσουμε στις προκλήσεις της τρίτης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Ωστόσο, πρέπει να το κάνουμε χωρίς να διαταράξουμε τον πυρήνα του, δηλαδή την τάξη με βάση κανόνες.
Αυτοί οι κανόνες συμφωνήθηκαν για έναν λόγο: για να σωθεί η ανθρωπότητα, για να εξασφαλιστεί η πρόοδος και η ευημερία για όλους. Η ανθρωπότητα πλήρωσε πολύ βαρύ τίμημα, με αίμα, καταστροφή και πόνο, για να διδαχθεί αυτό το μάθημα.
Πρέπει να αναλάβουμε τις ευθύνες μας απέναντι στις μελλοντικές γενιές. Ας μην μείνουμε στην ιστορία ως εκείνοι που οδήγησαν για άλλη μια φορά τον κόσμο στο χείλος του γκρεμού. Ας μην γίνουμε οι «υπνοβάτες» της εποχής μας. Γιατί, αυτή τη φορά, μπορεί να μην υπάρχει γυρισμός.
Αντ’ αυτού, ας αποδείξουμε ότι διαθέτουμε το όραμα, το θάρρος και την αποφασιστικότητα να οικοδομήσουμε έναν κόσμο ειρήνης, ασφάλειας και κοινής ευημερίας, άξιο των μελλοντικών γενεών.
Σας ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας.
