Δευτέρα 19 Αυγούστου 2019

Avgi.Μητσοτάκης και Γεννηματά: Σενάρια για τον νέο εκλογικό νόμο

Δημοσίευση: 19 Αυγούστου 2019 11:00

Η μη ψήφιση της νεοδημοκρατικής ωμής εκδοχής κατάργησης του ασύλου από το Κίνημα Αλλαγής δημιουργεί νέα δεδομένα στις σχέσεις των δύο κομμάτων.

Αυτό μπορεί να “διαβαστεί” και αντίστροφα: η επιλογή της Χαρ. Τρικούπη ήρθε να επιβεβαιώσει ότι οι σχέσεις Μητσοτάκη-Γεννηματά ήδη είχαν περάσει σε νέα φάση μετά την 7η Ιουλίου.

Είναι γεγονός πάντως ότι Μητσοτάκης - Γεννηματά δεν τα “βρήκαν” σε ένα ιδιαίτερης σημασίας ζήτημα για τη Ν.Δ. Αυτό παρότι το ΚΙΝ.ΑΛΛ. επίσης επιθυμούσε λύση στο ζήτημα του ασύλου και επιδίωξε να υπάρξει σύγκλιση. Είναι προφανές ότι για τον Κυρ. Μητσοτάκη, εάν υπάρχει ένα κόμμα στο οποίο ποντάρει για να περιβάλει τις νομοθετικές πρωτοβουλίες του με τον μανδύα της συναίνεσης και της ευρύτερης πλειοψηφίας, αυτό είναι το ΚΙΝ.ΑΛΛ.

Όμως, η τροπή που πήρε αυτό το πρώτο “crash test” με το άσυλο δείχνει ότι δεν μπορεί να προεξοφληθεί η συναίνεση του ΚΙΝ.ΑΛΛ. ούτε σε μελλοντικές σημαντικές νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ν.Δ. Με προεξάρχουσα φυσικά την αλλαγή του εκλογικού νόμου. Το ΚΙΝ.ΑΛΛ. επίσης τάσσεται υπέρ της κατάργησης της απλής αναλογικής, όμως όλα δείχνουν ότι η συναίνεση της Φ. Γεννηματά δεν πρέπει να θεωρείται καθόλου αυτονόητη. Ούτε όμως μπορεί να θεωρείται αυτονόητο ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης επιθυμεί συναίνεση.

Άκαρπες προσπάθειες σύγκλισης

Παρά την πρωτοβουλία που πήρε η πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛΛ. να τηλεφωνήσει στον πρωθυπουργό μια μέρα πριν από την ψηφοφορία, δεν βρέθηκε κοινός τόπος για αναδιατύπωση της επίμαχης διάταξης για το άσυλο ώστε να μπορέσει να την ψηφίσει και το ΚΙΝ.ΑΛΛ. Αυτό έχει δημιουργήσει προβληματισμό στη Χαρ. Τρικούπη σχετικά με τις μελλοντικές προθέσεις Μητσοτάκη, δεδομένου ότι ο πρόεδρος της Ν.Δ. ήταν εκείνος που διατυμπάνιζε ότι θα επιδιώκει συνεννοήσεις.

Από την άλλη πλευρά, αν στη στάση της Χαρ. Τρικούπη για το άσυλο προστεθεί και η καταψήφιση των τροπολογιών Βρούτση και η αποχώρηση του κόμματος από τη Βουλή, όπως είχαν κάνει προηγουμένως ο ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και η ΜέΡΑ25, τότε ο Κυρ. Μητσοτάκης έχει επιπλέον λόγους να αισθάνεται πιο επιφυλακτικός απέναντι στο ΚΙΝ.ΑΛΛ.

Ένα ακόμη ζήτημα που εντείνει τη δυσφορία και τις αμφιβολίες της Χαρ. Τρικούπη απέναντι στο Μ. Μαξίμου είναι η προσέλκυση, από τον Κυρ. Μητσοτάκη, προσώπων που ανήκαν στο ΠΑΣΟΚ ή τον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο και η αξιοποίησή τους στην κυβέρνηση. Νέο τέτοιο κρούσμα μπορεί να αποδειχτεί και η νέα επιλογή του πρωθυπουργού για επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού μετά την παύση που επέβαλε στη θητεία της Β. Θάνου με την περιβόητη “φωτογραφική” τροπολογία. Ως προς αυτό, ενδεχομένως να μην ήταν τυχαία η αποστροφή του Κυρ. Μητσοτάκη προς τον Αλ. Τσίπρα: “Όταν θα κάνουμε την πρότασή μας για τον νέο επικεφαλής της Επιτροπής Ανταγωνισμού, όταν δείτε την επιλογή μας, τότε θα αντιληφθείτε τι σημαίνει πραγματικά ακομμάτιστη επιλογή σε μια τόσο κρίσιμη ανεξάρτητη αρχή”.

Τρεις εκδοχές

Ο ρυθμιστικός ρόλος του Κινήματος Αλλαγής

Η ιδιαιτερότητα της παρούσας Βουλής ως αναθεωρητικής προσδίδει στο ΚΙΝ.ΑΛΛ. ρυθμιστικό ρόλο στο θέμα της αλλαγής του εκλογικού νόμου και της άμεσης κατάργησης της απλής αναλογικής ώστε στην πράξη να μην εφαρμοστεί ούτε στις επόμενες εκλογές. Όμως αυτόν τον ρόλο αφενός θα αποφασίσει ο Κυρ. Μητσοτάκης αν θα τον παραχωρήσει στη Φ. Γεννηματά, αφετέρου εκείνη θα αποφασίσει εάν θα τον χρησιμοποιήσει ή όχι για μια συμφωνία κορυφής Ν.Δ. - ΚΙΝ.ΑΛΛ. με το βλέμμα στην επόμενη Βουλή.

Τα δεδομένα αυτής της κοινοβουλευτικής περιόδου επιτρέπουν συνταγματικές ακροβασίες που καθιστούν τη στήριξη του ΚΙΝ.ΑΛΛ. σημαντική για τον Κυρ. Μητσοτάκη προκειμένου να μην έρθει αντιμέτωπος με απλή αναλογική, η οποία προβλέπεται να εφαρμοστεί στις επόμενες εκλογές. Πρόκειται για το περιβόητο “παράθυρο” να καταργηθεί η πρόβλεψη κατά την οποία ο κάθε εκλογικός νόμος που ψηφίζεται ισχύει από τις μεθεπόμενες εκλογές, εκτός αν ψηφιστεί από 200, οπότε εφαρμόζεται από τις αμέσως επόμενες εκλογές. Η δυνατότητα αυτή υπάρχει στην παρούσα Βουλή γιατί συμπεριλήφθηκε στις αναθεωρητέες διατάξεις η παράγραφος 1 του άρθρου 54Σ. που προβλέπει την πλειοψηφία των 200 βουλευτών για την παράκαμψη του κανόνα των “μεθεπόμενων” εκλογών.

Στο σενάριο αυτό είχε αναφερθεί πρώτος, αν και ακροθιγώς, ο Ευ. Βενιζέλος, πριν από τις εκλογές, ενώ στη συνέχεια έσπευσε να το αναπτύξει εν εκτάσει ο συνταγματολόγος Ν. Αλιβιζάτος με αρθρογραφία του.

Με λίγα λόγια, ο Κυρ. Μητσοτάκης, εάν έχει τις 22 ψήφους του ΚΙΝ.ΑΛΛ., μαζί με τις 158 της κυβερνητικής πλειοψηφίας, μπορεί, με 180 ψήφους που απαιτούνται για την αναθεώρηση του εν λόγω άρθρου, να μειώσει την πλειοψηφία που απαιτείται για την παράκαμψη του κανόνα των μεθεπόμενων εκλογών, από 200 σε 180. Έτσι, στη συνέχεια, με 180 ψήφους (Ν.Δ. - ΚΙΝ.ΑΛΛ.) θα μπορεί να ψηφίσει νέο εκλογικό σύστημα, το οποίο και θα εφαρμόσει στις αμέσως επόμενες εκλογές. Έτσι, θα έχει βγει από τη μέση η απλή αναλογική και θα εφαρμοστεί κατευθείαν το νέο σύστημα.

Η πρόταση Γεννηματά

Αυτή η εκδοχή θα μπορούσε να υπάρξει στην περίπτωση που τα δύο κόμματα καταλήξουν σε ένα κοινά αποδεκτό εκλογικό σύστημα. Η Ν.Δ. κάνει λόγο γενικά και αόριστα για αναλογικότερο σύστημα, όμως ενώ η πρόταση του ΚΙΝ.ΑΛΛ. είναι γνωστή επί μήνες, δεν έχει υπάρξει αντίδραση εκ μέρους της κυβέρνησης επ’ αυτής, γεγονός που προς ώρας δεν προδιαθέτει για συγκλίσεις.

Συγκεκριμένα, η πρόταση της Φ. Γεννηματά προβλέπει ότι το εκλογικό bonus θα δίδεται μόνο εάν το πρώτο κόμμα υπερβαίνει το 25% του εκλογικού σώματος. Για ποσοστό 25% δίνονται 20 έδρες bonus και από εκεί και πάνω για κάθε επιπλέον 1% μία έδρα, με ανώτατο όριο συνολικού bonus τις 35 έδρες.

Συναίνεση σε δεύτερο χρόνο...

Εφόσον ο Κυρ. Μητσοτάκης δεν λάβει τη σύμφωνη γνώμη του ΚΙΝ.ΑΛΛ. για τον εκλογικό νόμο που θα φέρει, τότε ανοίγονται δύο δρόμοι μπροστά του.

Η μια απ’ αυτές τις εκδοχές δεν περιλαμβάνει την αρχική παρά μόνο την τελική συναίνεση της Φ. Γεννηματά, προκειμένου να μην ισχύσει η απλή αναλογική στην επόμενη αναμέτρηση. Συγκεκριμένα, όπως επισήμανε ο Ν. Αλιβιζάτος, η κυβέρνηση θα μπορούσε να προχωρήσει με τη δική της πλειοψηφία σε νέο εκλογικό σύστημα, όμως στη συνέχεια, “μετά την ολοκλήρωση της συνταγματικής αναθεώρησης (το αργότερο έως τον Ιανουάριο του 2020, λόγω επικείμενης προεδρικής εκλογής), να ξαναψηφίσει τον ίδιο κατ’ ουσίαν εκλογικό νόμο με 180 ψήφους, ώστε αυτός να ισχύσει στις επόμενες εκλογές”.

Σε αυτή την περίπτωση δηλαδή, ο πρωθυπουργός θα φέρει τον δικό του νόμο ψηφισμένο με 158 βουλευτές. Στη συνέχεια θα πιέσει το ΚΙΝ.ΑΛΛ. να ψηφίσει την αναθεώρηση της παραγράφου 1 του άρθρου 54Σ. ώστε να έχει πέσει ο πήχης των 200 στις 180 ψήφους. Μετά, εν ευθέτω χρόνω, θα ψηφίσουν από κοινού με το ΚΙΝ.ΑΛΛ. τον ήδη ψηφισμένο νόμο της Ν.Δ. με κάποια παραλλαγή που να “καλύπτει” και το κόμμα της Φ. Γεννηματά.

“Δεν υπάρχουν περιθώρια παιχνιδιών με τους θεσμούς”

Ωστόσο, από την τοποθέτησή της στη Βουλή κατά τις προγραμματικές δηλώσεις, η Φ. Γεννηματά φάνηκε να μην προτίθεται να εμπλακεί σε “παιχνίδια” με το σύνταγμα, λέγοντας προς τον Κυρ. Μητσοτάκη ότι “περιθώρια για παιχνίδια με τους θεσμούς δεν υπάρχουν, γι’ αυτό δεν υπάρχει και λευκή επιταγή”. Του θύμισε ότι το κόμμα της έχει επανειλημμένα καταθέσει την πρότασή του για ένα “αναλογικότερο σύστημα” και τον κάλεσε από τώρα να καταθέσει τις δικές του θέσεις για νέο εκλογικό νόμο.

“Είναι αλήθεια πως το γεγονός ότι το άρθρο του συντάγματος που αφορά στον τρόπο αλλαγής του εκλογικού νόμου είναι αναθεωρητέο με απαίτηση 180 ψήφων οδηγεί πολλούς στο συμπέρασμα ότι πιθανή συνεισφορά μας σε αυτό θα οδηγήσει στην άμεση αλλαγή του εκλογικού νόμου με αντίστοιχα 180 ψήφους αντί για 200 που απαιτούνται τώρα”, έλεγε ο γραμματέας της ΚΠΕ του κόμματος Μ. Χριστοδουλάκης. Διευκρίνισε όμως σε κάθε περίπτωση ότι “πρώτα συζητάμε για τον νέο εκλογικό νόμο και μετά για τον τρόπο αλλαγής ή εφαρμογής του, και πάντα με γνώμονα την απαίτηση να μην έχει κανείς λευκή επιταγή να τον διαμορφώνει στο πλαίσιο του μικροκομματικού του συμφέροντος”.

“Δεν κάνουμε παζάρια, αλλά καθαρές κουβέντες”, “λευκή επιταγή δεν πρόκειται να δώσουμε στον κ. Μητσοτάκη”, σημείωνε ο Χρ. Πρωτόπαπας από την πρώτη στιγμή που είχε ανοίξει η συζήτηση για τη δυνατότητα να ισχύσει ο όποιος νέος εκλογικός νόμος από τις επόμενες εκλογές. Ο ίδιος έκανε λόγο ακόμα και για συναινετική λύση με όλα τα κόμματα, κάτι βέβαια που δεν μπορεί να γίνει.

“Γαλάζιο” σύστημα με διπλές εκλογές για ανανέωση της εντολής

Το σενάριο των “180” που ανάγει το ΚΙΝ.ΑΛΛ. σε ρυθμιστή, πέραν του ότι προϋποθέτει να συμφωνήσει η Φ. Γεννηματά σε έναν νέο νόμο με τη Ν.Δ., επιβάλλει καταρχάς ο Κυρ. Μητοστάκης να είναι διατεθειμένος να “τα βρει” μαζί της και από κοινού να σχεδιάσουν τον νέο εκλογικό νόμο.

Όμως, ο τρόπος που χειρίστηκε ο πρωθυπουργός το θέμα του ασύλου δημιουργεί στη Χαρ. Τρικούπη την εντύπωση ότι οι διακηρύξεις για συναινέσεις είναι προσχηματικές και ότι είναι πολύ πιθανόν να προχωρήσει ο πρόεδρος της Ν.Δ. μόνος του και στην αλλαγή του εκλογικού νόμου. Άλλωστε αυτό θα έφερνε τον Κυρ. Μητσοτάκη σε απόλυτη θέση ισχύος να καθορίσει μόνος του το περιεχόμενο του νέου συστήματος.

Αυτή η εκδοχή -ίσως η πιθανότερη με βάση τα σημερινά δεδομένα- γεννά την επιλογή του Κυρ. Μητσοτάκη να μην αναζητήσει καμία συναίνεση (σ.σ.: ή να την αναζητήσει προσχηματικά ώσπου να τη δυναμιτίσει στο τέλος). Να φτιάξει έναν νόμο όπως θέλει και να προχωρήσει στην ψήφισή του με τους 158 βουλευτές της Ν.Δ. Αυτό θα σημαίνει ότι οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με απλή αναλογική και οι μεθεπόμενες με το νέο, “γαλάζιο” εκλογικό σύστημα.

Δεδομένου ότι θα προηγηθεί αναμέτρηση με απλή αναλογική, είναι προφανές ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης θα προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές σε χρόνο που θα αξιολογήσει ότι η αναμέτρηση θα τον ευνοήσει. Δηλαδή, σε μια συγκυρία που θα προσδοκά ότι θα είναι πρώτο κόμμα η Ν.Δ., χωρίς την οποία δεν θα σχηματίζεται κυβέρνηση. Έπειτα από αυτό, οι επαναληπτικές εκλογές θα γίνουν με τον δικό της νόμο και με την ίδια ήδη να έχει το προβάδισμα. Με αυτόν τον τρόπο θα κυνηγήσει πρόωρα -όταν κρίνει ότι τον συμφέρει- την ανανέωση της εντολής του για τέσσερα χρόνια επιπλέον.